“Freedom House”un daha bir əməkdaşı ilə bağlı ilginc iddialar

Mərkəzi qərargahı Strasburqda yerləşən Avropa İnformasiya və Hüquq Müdafiə Mərkəzi (AİHMM) ABŞ-ın “Freedom House” hüquq müdafiə təşkilatının ikili standartlarla işləməsini sübuta yetirən hesabatla çıxış edib. Əldə etdiyimiz xəbərə görə, bu barədə həmin mərkəzdən mediaya göndərilmiş press-relizdə məlumat verilir.
“Freedom House” 1972-ci ildən etibarən dünyada azadlıq və insan haqları üzrə indekslər tərtib edir. Təşkilatın hər yeni hesabatı ilin əvvəlində dərc olunur ki, ötən ilə dair bütün faktları əhatə edə bilsin. AİHMM ekspertlətinin “Freedom House”un bu ilki hesabatına maraq göstərməsinin səbəbi var. Bu da qurumun həmin hesabatı kəskin tənqid etməsi ilə bağlıdır. Yada salaq ki, “Freedom House” İlham Əliyev hökumətinin ardıcıl tənqidçilərindəndir.
Qeyd edək ki, “Freedom House” öz hesabatının “demokratiya, azadlıqlar və insan haqları üzrə ən ilkin və nüfuzlu hesabat” olduğunu iddia edir. AİHMM ekspertləri isə bu hesabatın hazırlanma metodologiyasını kəskin tənqid ediblər. Onlar hesab edirlər ki, istənilər anoloji sənədin hazırlanmasının ən birinci və zəruri şərti balansın gözlənilməsi və qərəzsizlikdir. Belə hesabatlar hazırlanarkən obyektivlik tam təmin olunmalı, birtərəfliliyin qarşısını almaq üçün milli ekspertlərin, habelə tənqid hədəfi seçilən qarşı tərəfin rəyləri nəzərə alınmalıdır. Habelə müxtəlif ölkələr eyni meyarlardan çıxış edilərək qiymətləndirilməməlidir. AİHMM ekspertəri “Freedom House”un hesabatını analiz edərkən onu da vurğulayıblar ki, “Dünyada azadlıqların vəziyyəti” indeksi üzrə hesabat beynəlxalq ekspertlər tərəfindən hazırlansa da onun hazırlanması prosesində milli (yerli) mütəxəssislərin rəyləri nəzərə alınmayıb. Strasburqlu ekspertlər “Freedom House”un Qafqaz ölkələri üzrə mövqeyinin birtərəfli olduğuna xüsusi diqqət yetiriblər. AİHMM-in təhlilində deyilir: “2008-ci ildə Ermənistanda keçirilən prezident seçkiləri zamanı hökumət dinc etiraz aksiyalarını və nümayişləri güc tətbiqi yolu ilə amansızcasına yatırdı. Amma Ermənistanın adı “Freedom House”un hesabatında “qismən azad ölkələr” siyahısında saxlandı. Ermənistan qiymətləndirmədə 5 bal almışdı. Halbuki, Ermənistanla eyni bal alan Azərbaycanın adı “azad olmayan ölkələr” siyahısına daxil edilmişdi”.
Avropalı ekspertlər “Freedom House”un ikili standartlarla işləməsinə dair daha bir parlaq nümunə göstəriblər: “2013-cü ildə alman polisi Hamburqdakı icazəli mitinqi qəddarlıqla dağıtdı. Amma bu fakt nəzərə alınmadı və Almaniya “Freedom House”un siyahısılndakı öncül yerini qorudu”. AİHMM-nin analitik məqaləsində “Freedom House”un Fransa, Danimarka, Niderland, Belçika, İsveçrə kimi ölkələrdə insan haqlarının pozulmasına dair faktları təhrif etməsinə və oradakı proseslərə ikili standartlardan çıxış etməsinə də geniş yer verilir. “Freedom House”un ekspertlərinə ayrı-ayrı ölkələrə dair meyarları seçərkən ehtiyatlı olmaq məsləhət görülür. Yazıda o da bildirilir ki, Harvard Universitetinin (ABŞ) apardığı xüsusi araşdırma da “Freedom House”un hesabatlarının qüsurlu və subyektiv olduğunu, reallıqla əksər vaxtlarda uzlaşmadığını ortaya çıxarıb.
AİHMM hesabatda daha bir vacib məqama xüsusi diqqət ayırıb. “Freedom House”un maliyyələşməsində əsas yeri ABŞ hökuməti tutur və bu təşkilatın qəyyumlar şurasının üzvlərinin əksəriyyəti yüksək rütbəli amerikalı məmurlardır. “Bu fakt isə beynəlxalq aləmdə siyasi müşahidəçilər və ekspertlər tərəfindən həmişə kəsin tənqid olunub. Belə haqlı qənaətlər var ki, ABŞ dövlət hakimiyyəti ilə və sağçı təşkilatlarla bu sıx bağlılığı “Freedom House”u öz hesabatlarında və ayrı-ayrı ölkələrə münasibətdə həddən artıq qərəzli və birtərəfli olmağa məcbur edir. “Freedom House”un ABŞ dövləti tərəfindən yaradılması faktı bu təşkilata neytral mövqe tutmağa mane olur”, - deyə AİHMM-in analitik yazısında deyilir.
KƏRİM