Bloomberg.view saytı: “Putini dövrümüzün Gitleri kimi qəbul etsəydik, o zaman müdafiə xərcləri artırılardı”

“Gündəm Xəbər”in “Bloomberg.View” saytına istinadən Putinin son addımlarını şərh edəcək məqaləni nəzərinizə şatdırır. Xarici nəşr qeyd edir ki, “Rus barbarları qapıdadır” kimi küylü bir deyimə baxmayaraq, Avropa heç də Putinə görə narahat deyil. Ona görə də müdafiə xərclərini artırmağı düşünmür. Qarşıda nə var- yeni soyuq müharibə və ya Böyük Kremlə qarşı ittihamlar?

Amerikalı ekspert hesab edir ki, ABŞ Rusiyanın qarşısını almağa qadirdir. Bunun üçün nə soyuq müharibənin yeni çalarlarını gətirməyə, nə də ona ara verməyə ehtiyac yoxdur. Çünki onun hər birinin sonu nüvə silahlarının yarışı və gərəksiz münaqişələrlə nəticələnə bilər. Yalnız Rusiyanın ən yaxın qonşuları yaxın ildə öz müdafiə gəlirlərini artırmalıdırlar. Amma nədənsə müşahidələr onu göstərir ki, onlar müdafiə xərclərini azaltırlar. Deyəsən həmin ölkələr Putinin Qərb üçün təhlükəli olduğunun fərqində deyillər. Bu il İngiltərə, Almaniya, Kanada, İtaliya, Macarıstan və Bolqarıstan müdafiə xərclərini azaltmaq qərarına gəliblər. Fransa müdafiə xərcini ötən ilki formada saxlamağı düşünür.

Yalnız 6 ölkə Estoniya, Latviya, Norveç, Rumıniya və Niderland müdafiə xərclərini artıracağı bildirilir. Bütün bu xıərcləri dollarla ölçsək, bunun Şərqi Avropaya daha ucuz başa gəldiyini görərik. Ona görə də Qərbi Avropa müdafiə xərclərini azaltmaq qərarına gəlib. İngiltərənin baş naziri Kemeron heç də fikrindən danışmaq üçün istifadə olunan “göyərçin” deyil. Lakin 2015-ci ildə müdafiə xərcini yenə də 1 milyard dollara qədər artıracaq. Lakin Rusiyanın yaxın qonşuları Putin aqressiyasını real və aktual təhlükə hesab edirlər. Litva müdafiə xərclərini artırmaqla yenidən məcburi çağırışa keçid alır. Estoniyanın prezidenti İlves Rusiyanın hücumuna qarşı ən mübariz siyasət nümayiş etdirir. Estoniyada 18.2 min nəfərdən ibarət ordu var. Müharibə zamanı isə onların sayının 30 minə çatdırılacağı planlaşdırılır. Ona görə də Rusiya aqressiyasına davam gətirmək üçün Baltikyani ölkələr sadəcə ABŞ-ın yardımına arxalanırlar. Putin Rusiyası orduya xərcləri artırmağa məcbur

edərək, dünyada 4-cü yeri tutmağa ümid edir. Bununla mücadilə etmək üçün NATO-nun müəyyən ölkələrinin birləşməsi lazımdır. Bu mübarizədə xırda Rusiyaya qonşu ölkələrinin birliyi yetərli deyil. Sadəcə praktik şans NATO-nun bütün üzvlərinin Putini təhlükəli hesab etməyə qədər əldə edilməyəcək. Əgər Putini SSSRİ-nin dağılması və yeni imperiyanın yaradılması məqsədini irəli sürdüyünüə görə, Putini dövrümüzün Gitleri kimi qəbul etsəydik, o zaman müdafiə xərcləri artırılardı. Amma Ukrayna hadisələrinə baxmayaraq, nədənsə hələ heç kəs bu qənaətə gəlməyib. Hesab edilir ki, Qərb üçün daha effektli bir tərpəniş Rusiyanın Baltikyanı ölkələrə hücumu ola bilər. Amma Putin o qədər də axmaq deyil...

“Newsweek” nəşri isə qeyd edir ki, görəsən Ukraynanı silahlandıracaqlarmı? Əlbəttə, bu ABŞ qarşısında təməlli bir iş prosesidir. Bununla bağlı hətta Vaşinqton Beynəlxalq Sabitlik və Strategiya Layihəsinin direktoru Tomas Rayt sual edir ki, Putin Rusiyası ilə necə mübarizə aparmaq lazımdır bəs? ABŞ və Avropa İttifaqı regional sabitliyi yaradıblar və onu dəstəkləyirlər. Onların təməlini qoyduqları institutların və birliklərin qapısı hər zaman bütünü ölkələrin üzünə açıqdır. Rusiya hesab edir ki, bu cür qaydalar onun Avropada rolunu məhdudlaşdırır.

Ona görə də, böyük imperiyanın rolu az da olsa öz təsirini yansıtmağa davam edir. Tomas rayt qeyd edir ki, ABŞ-ın müasir Rusiyaya qarşı münasibəti yeni soyuq müharibə və ya Rusiyayanı ittiham formasına əsaslanır. Müəəllif bildirir ki, ABŞ soyuq müharibəni başlamadan belə Rusiyanın qarşısını almağa qadirdir. İlk növbədə onu xatırlatmaq gərəkir ki, müasir dözümlülük regional olduğu kimi, qlobal da ola bilər. İkincisi, o adət-ənənələrə əsaslana bilər və nüvə silahının tətbiqinə əsaslanmaya da bilər. Dözümlülük strategiyası Rusiyaya qarşı deyil, məhz Vladimir Putinə qarşı yönəlməlidir. Zamanında Çörçil problemi Stalində görürdü, SSSR-də yox. Elə ona görə də, Eyzenxauerin Stalinin ölümündən sonra yeni Sovet rəhbərliyi ilə münasibətlərin gərginləşməsinə etiraz etmişdi. Çünki bu soyuq müharibəyə apara bilərdi. İndi isə ABŞ-ın Rusiya ilə münasibətləri nəzərdən keçirməsi dayha məqsədə uyğun olardı. Bu isə birmənalı olaraq rusiyanın öz xarici siyasətini dəyişməsi müq abilində baş verməldir. Praktiki olaraq, Rayt təklif edir ki, NATO-nun “sarsılmazlılıq” qeyd olunmuş 5-ci bəndinə

uyğun hərəkət etməyi məsləhət görür. Bu da birmənalı olaraq Putin Rusiyasına qarşı tətbiq edilmiş sanksiyaların bərkidilməsinə yardım edəcək. Bununla da Rusiyaya olunana idxalın kontrolunu öz əlinə almış olardı. Eyni zamanda Qərbin Ukraynaya olan gözləntilərinin mövqeyini də dəyişməyə xidmət edərdi. Burada nəşr Enn Epplbaunun fikirlərini əsas gətirir. O, Donetsk ətrafında Berlin divarlarının hörülməsini və Doneskə Qərbi Almaniya kimi davranmağı təkilif edib.

Nəhayət müəllif Rusiyanın Aİ-yə təsirinə qarşı mübarizə aparmağa çağırış edir: “Bu çətin prosesdir. Lakin bu çətinlik qeyd edim ki, soyuq müharibədən də yan keçməyəcək. Soyuq müharibənin isə Avropaya böyük və faciəvi təsiri olacağı isə istisna deyil. 20 fevralda Putin “Böyük Vətən Müharibəsinin 70 illiyi” münasibəti ilə medal verirdi. Amerikanın “The Washington Post” nəşrinin əməkdaşı Elizabet Vud bu hadisəni şərh edərkən bildirib ki, Rusiya prezidenti medalları təqdimatını 4 Ukrayna qvardiyası qarşısında edib. Bu da Rusiyanın Ukrayna ərzisini Rusiya ərazisi hesab etdiyinin göstəricisi anlamını verib.

Vud iddia edir ki, Putinin hazırda mifoloji əsaslara dayanan siyasət yürütməsi özü özlüyündə problemdir. Bu gün Putin sözlə müharibə aparır və onun anlamında müharibə özü bir simvoldur. Ukrayna fironlarını əks etdirən qvardiyanın arxasında əks etdirməsi Putinin vəziyyəti iqnor etməkdən başqa bir şey deyil. O düşünmür ki, bu iqnor sabah Ukrayna camaatının 20 fevral 2014-cü ildə Maydan hadisələrinin başlandığı gün elə onların öz polisləri tərəfində qətlə yetirilmişdi. Bu gün Doneskdən, Luqanskdan və indi də Debaltsevadan çox sayda qaçqın və məcburi köçkünlərlə yanaşı çox sayda insan həyatını itirib. Artıq düz bir il keçib. Düz bir il bundan əvvəl elə mart ayında Putin çıxış edərək, “Bütün Krım camaatı cəsurluq nümayiş etdirərək öz yarımadalarının taleylərini həll etdilər” demişdi. O zamandan bu günə qədər krımlıların eyforiya hissləri bir az soyuyub. Amma yenə də, bu gün Krımda 93% əhali Rusiya prezidentini dəstəkləyir. “Focus” nəşrinin əməkdaşı Ben Krişka isə iddia edir ki, bu günlərdə Krımın Rusiya tərəfindən anyeksiyasının il dönümü olacaq.

Ona görə də vəziyyətin hazırda yarımadada heç də ürəkaçan olmadığını iddia edir. Çünki hazırda iqtisadi reallıqla yanaşı Krımda turist axını və insan hüquqları ilə bağlı vəziyyət bir-birinə qarışıb...

Ülkər