Rusiya müxalifəti Aleksey Navalnı simasında yenidən dirçələndən sonra Azərbaycanda da müxalifətin güclənməsi ilə bağlı fikirlər səslənməyə başlayıb. Maraqlıdır, həqiqətən də mövcudluğu hiss olunmayan müxalifət ayağa qalxa bilər? Sözsüz ki, bu inandırıcı deyil və bunun bir çox səbəbləri var. Bəs səbəblər nədir?

Rusiya ilə Azərbaycan cəmiyyəti arasındakı fərq

İlk növbə də qeyd edək ki, Azərbaycandan fərqli olaraq Rusiya cəmiyyəti daha aktivdir və bu aktivlik heç də müxalifətin sayəsində baş tutmayıb. Sadəcə olaraq Rusiya cəmiyyəti daha siyasiləşmiş cəmiyyətdir və haqqını tələb etməyi bacarır. Azərbaycan cəmiyyətinə gəldik də isə əksəriyyət hələ də 19-cu əsr həddindən yüksəyə qalxa bilməyib. Elə bunu demək kifayətdir ki, Azərbaycan vətəndaşlarının böyük əksəriyyətinin seçki mədəniyyəti aşağıdır. Hələ də seçmək və seçilmək sistemin də marifsizlik mövcuddur və bu da demokratik mühitin yaranmasına imkan vermir. Dəfələrlə şahidi olmuşuq ki, parlament seçkilərin də namizəd 2 kiloqram düyü ilə seçicinin səsini ala bilir. Çünki seçici üçün kimin seçilməsinin önəmi yoxdur. Sadəcə olaraq yaranmış şəraitdən istifadə edərək nəsə qazanmaq məntiqiylə hərəkət edirlər.

Ziyalısını itirmiş müxalifət

Müxalifətin sıradan çıxmasının başlıca səbəblərindən biri də müxalifətlə ziyalılar arasında uçurumun yaranmasıdır. 1998-ci ildən etibarən ziyalılar demək olar ki, müxalifətdən kənarlaşmağa başladılar. Bunun nəticəsin də müxalifətin cəmiyyətə təklif edə biləcəyi bir dənə də olsa yeni ideya yoxdur. Həvəskarlar səviyyəsində hazırlanan hansısa proqramlar isə özünü doğrultmur. Diqqət yetirin Azərbaycanda devolivasiya baş verdi və ciddi narazılıqlar yaratdı. Amma müxalifət alternativ bir ideya təqdim edə bilmədi ki, narazı kütləni nəzarətinə götürə bilsin. Bunun isə səbəbi sözsüz ki, ziyalı düşüncəsinin müxalifət də olmamasıdır.

Lidersiz müxalifət və etibarsızlıq sindromu

Bu gün müxalifətin yaşadığı ən ciddi problemlərdən biri də lidersizlik problemidir. Müxalifətin əsas siması olan Əbülfəz Elçibəyin yoxluğundan sonra müxalifət düşərgəsin də ciddi lidersizlik problemi yaşandı. Öncə Etibar Məmmədov, daha sonra Leyla Şövkət Hacıyeva, sonda isə İsa Qəmbər meydandan çəkiləndən sonra bu problem daha da ciddiləşdi. Bu boşluğu doldurmaq üçün isə hazırda müxalifət daha çox hakimiyyətdən vurulub çıxarılmış insanlara üstünlük verir. Məsələn, bir zamanlar bütün diqqət keçmiş nazir Fərhad Əliyevə, daha sonra Rüstəm İbrahimbəyova yönəldi. Amma bunlar heç zaman müxalifət lideri ola bilməzlər. Məhz bu faktorda müxalifətlə cəmiyyət arasında uçurum yaradır. Beləliklə hesab edə bilərik ki, yaxın 10 il ərzində Azərbaycanda müxalifətin ayağa qalxması mümkün deyil.

Mirzə
gundemxeber.az