Dövlətin pulları necə talanır

Bir neçə ay qabaq “Alatava-2 Avtonəqliyyat” adı altında fəaliyyət göstərən daş bazarında olaraq oradan reportaj hazırlamışdıq.
Alatava qəsəbəsində yerləşən bu müəssisənin sahibi Afaq Məmmədova adlı bir şəxsdir. Qəsəbə sakinləri ondan çoxdan narazılıq edir. Çünki, bu bazarda doğrudan da başqa bir “bazar” açılıb, ora narkomanların və cürbəcür cinayətkar ünsürlərin oylağına çevrilib. Amma məsələ təkcə bunda deyil. Həm də ondadır ki, bazarın künc-bucağında narkomanların sayəsində qalaqlanan şpris və s. zir-zibilin altında büdcə pullarının yuyulmasına xidmət edən dəqiq işləyən bir sistem də gizlənir.
Hələ ilk reportajımız zamanı bazarın satıcıları müxbirlərimizə etiraf etmişdilər ki, 4 hektar ərazini əhatə edən bu obyekt Afaq Məmmədovanın adına sadəcə rəsmən sənədləşdirilirb, yəni xanım Məmmədova onun formal sahibidir. Daş bazarının real sahibi və idarəçisi isə A.Məmmədovanın keçmiş əri Fərəməz Nurulla oğlu Məmmədovdur.
Bazarda çalışanlar onu da demişdilər ki, Fərəməz Məmmədov iqtisadi cinayətlərdə ittiham olunub, ona qarşı cinayət işi açılıb və bu iş hələ də açıq qalır. F.Məmmədov bunu bildiyi üçün həyat yoldaşından qəsdən boşanıb və bazarı xanımının adına sənədləşdirib, ki cinayət işi yenilənsə, əmlakı müsadirə olunaraq əlindən çıxmasın...
Bu işlə bağlı araşdırmaları davam etdirərkən maraqlı faktlar aşkarlayıb. Bəlli olub ki, F.Məmmədov vergidən yayınma yolu ilə qazandığı pullar hesabına öz tikinti biznesini bu gün də böyütməkdə davam edir. F.Məmmədov cinayət təqibi altında ola-ola “Yüksəl-inşaat” MTK adlı şirkət qurub. Bu şirkət Bakının 7-ci mikrorayonunda, həmçinin Ukraynada çoxmərtəbəli binalar tikir.
Aydın məsələdir ki, əgər hüquq-mühafizə orqanları bir şəxs barəndə cinayət işi açırsa, onu beynəlxalq axtarışa verirsə, həmin şəxsə heç nəyə məhəl qoymadan öz biznesini uğurla genişləndirirsə, deməli, burada söhbət böyük rütbəli məmurların ona himayədarlıq etməyindən gedir. F.Məmmədova bir vaxtlar “lap yuxarılar”dan olan məmurlar, o cümlədən sabiq baş prokuror Eldar Həsənov himayədarlıq edib. E.Həsənov böyük iqtisadi cinayətlərə yol vermiş F.Məmmədovu sözün hərfi mənasında həbsxanadan xilas etmişdi.
Fərəməz Məmmədov öz biznesinin 90-cı illərin ortalarında o zaman yüksək dövlət vəzifəsi tutan kiçik qardaşı Qalib Məmmədovun sayəsində qurub. Qalib Məmmədov isə Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyinin Yol Fondunun sədri vəzifəsinə sabiq spiker Rəsul Quliyevin qardaşı Telman Quliyevin xeyir-duası ilə təyin olunmuşdu (Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyi sonradan “Azəravtoyol” Dövlət Şirkətinə çevrildi, Yusif Novruzov da onun rəhbəri oldu. 1998-ci ildə Nəqliyyat Nazirliyi yaradılandan sonra bu Dövlət Şirkətinin statusu dəyişdi və o, 2003-cü ildə Nəqliyyat Nazirliyi nəzdində departamentə çevrildi. Amma bu yazıda biz Dövlət Şirkətini “nazirlik” kimi yazacağıq-red.).
Sonralar DİN-in Baş İstintaq İdarəsi Məmmədov qardaşlarının cinayətlərinin izinə düşəndən sonra Fərəməz Məmmədov istintaqdan qaçıb Türkiyədə gizlənməyə məcbur oldu. Onun qardaşı Qalib Məmmədov isə bu günə qədər də “Chevrolet” i “Cadillac” avtomobillərinin Bakıda dilerliyi ilə məşğul olan “Performance Center” şirkətinin rəhbəri olaraq qalır. Üstəlik, Qalib Məmmədov öz şirkətini açıq-açığına təmsil və təqdim edir. Aşağıdakı şəkildə o, “Babək” diler salonunun açılışındadır...
Masallının Ərkivan kəndində anadan olan Fərəməz Məmmədov kasıbçılıqdan çıxaraq bu yerlərə gəlib. O, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin 4 saylı Elektromexanizasiya Trestinin qarajında işləyib. Onda qardaşı Qalib Məmmədov artıq nəqliyyat sektorunda çalışırdı, Avtonəqliyyat İdarəsinin rəisi idi. Q.Məmmədov bundan sonra Nəqliyyat Nazirliyi Yol Fondunun sədri təyin olundu. O dövrdə Məmmədov qardaşlarına sabiq baş prokuror Eldar Həsənovun qardaşı, nazir müavini postunu tutan Şahin Həsənov himayədarlıq edirdi.
Q.Məmmədov Yol Fondunun sədri olandan sonra əvvəlki iş yerində rəhbər kimi öz adamı Gülağa Məmmədovu saxladı. Bu da Q.Məmmədova gələcək “pulyuma mexanizmi”ni işlətmək üçün çox lazım idi. Araşdırmalar zamanı onu da öyrənə bilmişik ki, hər iki qardaş bir neçə il ərzində büdcə vəsaitlərinin mənimsənilməsi ilə məşğul olublar. Məmur-işbazlar bu zaman bir neçə sxem üzrə işləyiblər. Belə ki, onların hər yerdə adamı, lazımi postlara yerləşdirilmiş qohumları olub. Yaxınlarının, qohumlarının olmadığı yerlərdə isə hamını susduracaq qədər böyük pulları olub.
Yol Fondu az qala mini Vergi İdarəsi kimi işləyir və Nəqliyyat nazirliyinin tabeçiliyindəki müxtəlif dövlət idarələrindən (o cümlədən, neft bazalarından) faiz alırdı. Fond belə edirdi: firmalardan xahiş edirdi ki, həmin faizləri maddi-texniki təchizat idarələrinin hesabına köçürsünlər. Bu idarələr də dövlətin balansında idi. Bu “xahiş” rəsmi məktub şəklinə salınır, elə nazirlik tərəfindən də imzalanırdı. Nazirlik isə həmin kağızlara “şapka” müqabilində möhür vururdu. Əgər firmaların, konkret olaraq, neft bazalarının əlində nağd pul olmurdusa, onlar “vergi”ni neft, yaxud benzin şəklində, necə deyərlər, natura ilə ödəyirdi. Həmin neft və benzin isə Naxçıvan vasitəsilə Türkiyəyə göndərilərək qeyri-leqal sxem əsasında orada satılırdı.
Maddi-texniki təchizat idarələri, sadə dillə desək, 1 və 2 nömrəli neft bazaları sonralar sifarişlərini bir günlüyə yaradılan “kəpənək-firmalar”a verir, onlara öz balanslarından pul ödəyirdilər.
Sxemin birinci hissəsi ona görə yaradılmışdı ki, neft bazalarının hesabında ciddi məbləğdə pul olsun. Aydın məsələdir ki, bir günlük firmalar da Məmmədovlara məxsus idi, amma onlar ayrı-ayrı adamların adına sənədləşdirilirdi. Kağız üzərində məsələ həll olunan və pullar nəqdləşdirilən kimi firmalar dərhal ləğv edilirdi.
Məsələn, təkər (şin) alqısında bütün sövdələşmə kağız üzərində aparılırdı. Elə edilirdi ki, bu “materiallar” mümkün qədər tez yararsız hala düşsün, sonra firma bağlansın. Buna görə nazirliyə tabe olan dövlət idarələrinə 20 faiz “otkat” ödənilirdi. Silinmə aktı tərtib edilir, mövcud olmayan sehrli şinlər mövcud olmayan zibilxanaya atılır, nağd pullar isə Məmmədovların cibinə axırdı. Aydındır ki, dövlətə məxsus texnika bütün bu müddətdə köhnə və yararsız şinlər üzərində yeriyirdi.
Qalan mal-material yeyintisi də təkər kimi. Şin məsələnin görünən xırda hissəsidir. Digər talan sxemləri də var idi. Məsələn, nazirliyə aidiyyəti olan sahələrdən töycü yığılması, ölkəyə avtonəqliyyat vasitələri idxalına “krışalıq” edilməsi...
Nəqliyyat Nazirliyi oğurlanan pulların həcminin çox olduğunu görəndə bu kontoru bağlamaq və gözdən pərdə asmaq üçün formal cinayət işi açmaq qərarına gəldi. Yol Fondu ləğv edildi, onun səlahiyyətləri digər qurumlara verildi. 1 və 3 saylı neft bazalarının müdirləri zərbə altında qaldı. 1 saylı bazanın müdiri elə indiki daş bazarının sahibi Fərəməz Məmmədov idi. Ona da, 3 saylı bazanın müdiri Əhəddin Əliyevə də cinayət işi açıldı. Ə.Əliyevə xaricə qaçmaqda kömək elədilər. İndiyə qədər də xaricdə gizlənir.
Gülağa Məmmədovu da gizlədə bildilər. Fərəməz Məmmədov isə yalnız qardaşının himayədarlığı və yuxarılardakı yaxşı əlaqələri sayəsində cəzadan qurtuldu. Lakin cinayət işi hər halda açılmışdı. Axı oğurluğun və büdcə pullarının yuyulmasının miqyası həddən artıq böyük idi. F.Məmmədova açılmış cinayət işi bu günədək də açıq qalıb, lakin heç kim bu işlə məşğul olmaq istəmir deyə xəzinə oğrusu hələ də öz biznesi ilə məşğuldur.
90-cı illərin sonunda F.Məmmədovun qanunlarla problemi yarananda ona ilk yardım göstərən şəxs o vaxtkı baş prokuror Eldar Həsənov olmuşdu. E.Həsənov məsələyə müdaxilə edərək cinayət təqibinin dayandırılmasına nail oldu, çünki Məmmədovların tərəfdaşlarından biri də öz qardaşı Şahin Həsənov idi. Bu hay-küylü iş daha heç kimə lazım deyildi deyə ört-basdır elədilər.
F.Məmmədov azadlıqda olduğu müddət ərzində bütün “arzuedilməz” sənədlərdən yaxa qurtarmağa nail oldu. Üsul çox sadədir: Məmmədov dövlət arxivinə gedir, orada rüşvət verərək belə bir arayış alır ki, arxivin saxlanclarında onun işi ilə bağlı sənədləri saxlamağa yer olmadığı üçün həmin kağızlar məhv edilməlidir. Əsas şahid Əhəddin Əliyev işi “yaş” olduğu üçün özü də xaricə qaçıb. Qalan iştirakçılar isə ya hələ də yüksək vəzifələr tuturlar deyə heç nədən qorxmurlar, ya da artıq dünyalarını dəyişiblər. Məmmədovlara başqa amil də kömək etdi.
Sonralar - 1998-ci ildə Nəqliyyat Nazirliyi yaradılanda Yol Fondu tarixin dibinə gömüldü, onun ətrafındakı söz-söhbət də elə qurumun özü kimi unudulub getdi.
Bu günə gəlincə isə Məmmədovların hamisi Eldar Həsənov Avropada diplomatik fəaliyyətlə məşğuldur, Serbiyada səfirdir. Fərəməz Məmmədov daş bazarında inhisar yaradıb, tikinti biznesi qurub ev tikir. Onun qardaşı Qalib Məmmədov daha böyük biznes quraraq avtomobil alıb-satır. Bu korrupsiya mexanizminin necə yaranmasının şahidi olan sabiq spiker Rəsul Quliyev (unutmayaq ki, onun özü də iqtisadi cinayətlərdə ittiham edilib) ABŞ-da siyasi mühacirətdədir. 90-cı illərdə yaradılmış korrupsiya və talançılıq mexanizmləri isə prezidentin bu hallara qarşı mübarizə sahəsində göstərdiyi bütün səylərə baxmayaraq, hələ də işləkdir və bu sxemlərin kökü hələ də kəsilməyib. Ölkənin büdcəsindən milyardları oğurlayanlar isə hələ də azadlıqda gəzir...
Turac Əliyev