gundemxeber.az tanınmış iqtisadçı alim Əli Hüseynovun Azərbaycan iqtisad elmində baş verən neqativliklərlə bağlı araşdırma yazısının birinci hissəsini təqdim edir. Qeyd edək ki, bu yazı eyni zamanda, indiyə qədər müxtəliv KİV-lərdə Əli Hüseynov barəsində yazılan məqalələrə cavab xarakteri daşıyır. Yazıdakı bütün fikirlər bir tərəfə məxsus olduğu üçün, redaksiya adları çəkilən hər bir şəxsin də cavab haqqını tanıyır və bu istiqamətdə təqdim ediləcək məqalələri dərc etməyə hazır olduğunu bəyan edir:

Bir dəfə «ELM» qəzetində bir məqalə çap etdirmişdik. Onun az qala hər sözü yoxlanılmış, izahı tələb olunmuş, ən cüzi məna çalarına görə belə sinonimi ilə əvəzlənməsi tələb olunmuşdu. AMEA Rəyasət Heyətinin təsisçisi olduğu qəzet, şübhəsiz, adına da uyğun olaraq, elmliyi, ədalətliyi (və s.) ilə digər qəzetlərdən fərqlənməlidir. Lakin 18 iyul 2014-il tarixdə geniş yer ayırdığı «İqtisadçı alimin qərəzi» məqaləsini oxuduqda, nədənsə həmin prinsipiallıqdan əsər-əlamət görmədik. Bu «ikili standartlar» əsaslı şübhələr yaradır ki, orada da, ya T. Hüseynovun keçmiş komsomol «silahdaşlarından», ya da T. Paşanın «regionundan» kimsə çalışır..!
Yazıda «qərəzin» məhz nədən ibarət olduğu qeyd olunmasa da, o qədər, «uzlaşmayan» məqamlar və açıq-aşkar təhqiramiz ifadələr vardı ki, bunların da hamısının «ELM» qəzetinin gözündən yayınması çox təəccübləndirir. Məsələn:
Yazının axırında, şablona çevrilmiş, «qarşı tərəfin də mövqeyini dərc etməyə hazırıq» sözlərini görmədik.
Bu mətnin, düz 1 ay və 1 həftə əvvəl (11 iyun 2014) «Bizim yol» qəzetində çap olunduğu, hazırda isə ən gözə çarpan «çatışmazlıqların düzəldilməsi» ilə (məsələn, birinci dəfə T. Hüseynovun monoqrafiyası əsas «təhlil predmeti» olduğu halda, adını yazmamışdılar və s.) təkrar çap olunduğu da qeyd olunmamışdı.
Bizi «etik normalardan uzaq» sayan müəlliflərin, yazıda təhqiredici ifadələrdən bu qədər geniş istifadə etmələri də, redaksiyanın gözündən yayınmış və yaxud da buna «göz yumulmuşdu».
Redaksiyada maraqlana bilərdilər ki, R. Abdullayevadan və T. Hüseynovdan fərqli olaraq, T. Paşanı bu qədər «yandıran» nədir?! Bəlkə bu canfəşanlığı «düşmənimin düşməni, dostumdur» prinsipinə əsaslanır?! Axı Ə.Hüseynov:
İllər uzunudur ki, ondan institutun «Həmkarlar» təşkilatını (HT) idarə etdiyini 20-25 il ərzində tərtib etməli olduğu protokollardan heç olmasa ən əsaslarını tələb edir.
Bütün bu illər ərzində HT xətti ilə xərclənmiş on minlərlə vəsaitlərin maliyyə hesabatlarını istəyir. Bunlardan heç birisinə və heç cürə nail ola bilmədiyindən, carəsiz qalıb, bu barədə «HəmKarLaL təşkilat» məqaləsində qeyd edib.
Sizcə, 20-25 il ərzində, hər il 10 min AZN qədər vəsaitlərin protokollarsız, maliyyə hesabatlarsız (və s.) «xərclənməsi» düzgündürmü?! Bu halda korrupsiyadan şübhələnməmək mümkündürmü?! Onda niyə Ə.Hüseynova qənim kəsiliblər və özlərinə «komanda» yığaraq, onu institutdan uzaqlaşdırmaq üçün əllərindən gələni edirlər?! Elə bu səbəbdən:
4.3. Attestasiya vaxtı «maneə» törətməyə çalışıblar.
4.4. «Makroiqtisadi inkişaf…» şöbəsini az qala «diktatura» rejimində idarə etmək istəyən (şöbənin işçilərini adicə surətçıxarandan istifadə etməyə qoymayan və s.); «Kapital» əsərini belə oxumadan iqtisad elmləri doktoru olmağa hazırlaşan, texniki elmlər namizədi Ağakərim Hacıyev, onun «rejiminə boyun əymək istəmədiyindən» Ə.Hüseynova, şöbənin adından xarakteristika (hətta mənfi) verməkdən tamamilə imtina edəndə, HT sədri kimi, A.Hacıyevə səlahiyyətlərini aşmamağı tövsiyyə etmək əvəzinə, dərhal bundan öz məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışıblar və çalışırlar (və s.).
5) Yazıda bu qədər tez-tez qeyd olunan «Elmi Şuranın geniş iclasının» protokolunun heç olmasa nömrəsi ilə də maraqlanmaq pis olmazdı. Doğrudur, Ə.Hüseynovu heç nədən xəbərsiz yaxalayaraq, «ağsaqqallara hörmət, qarasaqqallara töhmət!» prinsipi ilə, şou xarakterli iclasın keçirilməsinə cəhd olub. Amma, onun gedişatı özlərinin əleyhinə çevrilməsi və camaatın dağılışıb getməyi üzündən baş tutmayıb! Belə deyilsə, protokolunu təqdim etsinlər!
Beləliklə, «Elmi Şura»ya yazılı müraciətimizə yazılı da cavab almaq əvəzinə, müxtəlif qəzetlərdə dalbadal təhqir olunuruq! Hətta bununla belə, onların əsərlərində anlaşılmayan məqamların izahını ala bilmirik. Odur ki, çarəsiz qalıb, ilk dəfə olaraq KİV-lərə («Elm» və «Bizim yol» qəzetlərinin redaksiyalarına, orada çap olunmayacağı və ya «ixtisarların» çox olacağı təqdirdə, digərlərinə) müraciət etmək məcburiyyətindəyik. Bəlkə onlar, bu yazıda və «qərəzli» müraciətimizdə qeyd olunanlardan heç olmasa bəzilərini, təhqirlərsiz izah edərlər. Məsələn:
Yazının elə 1-ci cümləsində yazılıb: «Son zamanlar (…) Əli Hüseynovun (…) Azərbaycanın bəzi idarəetmə orqanlarına, elmi ictimaiyyətinə qarşı nifrət dolu (mətndə kursivlər bizimdir – Ə.H) və qeyri-obyektiv yazılarına tez-tez rast gəlirik».
Elə 1-ci cümlədən «opponentinin» belə təqdim olunması, müəlliflərdən birisinin 1937-ci ildə anadan olmasını nəzərə alsaq, bir o qədər də təəccüblü görsənməz — o illərin «dəsti-xətti» çox aydın hiss olunur. Yalnız «xalq düşməni» ifadəsi çatışmır..! Amma, niyə «son zamanlar», bəs əvvəllər?! Belə narazılıq, «bəzi qurumların» və ya orada çalışan bəzi məmurların Ə.Hüseynova qarşı 15-16 il ərzində qeyri-ədalətli olmaları ilə əlaqəli ola bilməzmi?!
Bu cümlədən, həm də belə çıxır ki, tənqid «nifrətdən», tərif isə «məhəbbətdən» doğur. Bu da «tənqid dost üçün, tərif isə düşmün üçün» olduğu qeyd olunan atalar sözümüzlə dabandabana ziddir. Onda atalar sözünə inanaq, yoxsa bu alimlərə?!
Atalarımız onu da deyiblər ki, «baxma kim deyir, bax nə deyir!». Onda bu alimlər niyə «kimin dediyindən» başlayıblar?! Polemikada iradların müəllifi müzakirə olunur, yoxsa iradlar? «Elmi polemika» müstəvisindən, dərhal «o pis adamdır» müstəvisinə keçən alimlərə (xüsusən də 75-80 yaşlarında) nə demək olar?!
Növbəti abzasda yazırlar ki, monoqrafiyalar çox ciddi yoxlamalardan keçir. Yəni, «Ə.Hüseynovun iradları yersizdir».
Onda niyə onlarda bu qədər iradlara yer qalır (məsələn, T.Hüseynovun monoqrafiyasına, əsas mətninə «çatmamış», 20-30 irad)?!
İstənilən digər «elmi nəşrlərdən» qat-qat ciddi yoxlanılan dissertasiyalarda plaqiat halları baş alıb gedir, monoqrafiyalarda hər «şey» düpbələmdüz olarmı?! Yoxsa, dissertasiyaların monoqrafiyalardan zəif yoxlanıldığını iddia edirlər?!
Yazırlar ki, «Əli Hüseynovun dərk edə bilmədiyi həqiqət ondan ibarətdir ki, iqtisadi inkişaf insanların maddi və mənəvi rifahının yüksəldilməsinə xidmət edir».
Ey «Elm» qəzeti, bu sözlərdə aşağılama, təhqir hiss etmədinizmi?! Onda niyə «olduğu kimi» çap etdiniz?! Məsələn, T. Hüseynov bunu hiss edə bilməzdi. Keçmiş «komsomol liderləri» kimi, özündən yaşca və vəzifəcə aşağıda olanlarla, demək olar ki, həmişə belə ifadələrlə danışdığından, bu onun üçün adi haldır.
Əsasən, komsomol liderlərinə xas şüarçılıqla danışan Tofiq müəllim, 2+2-nin 4 olduğunu elə bir pafosla deyə bilər ki, sanki bu «dərk edilməsi çox çətin olan» yeni bir kəşfdir və bunu hələlik ondan başqa bilən yoxdur.
Əgər Əli Hüseynov bu qədər sadə şeyləri də «dərk edə bilməsəydi», T.Hüseynovun «şah əsərində», hələ əsas mətninə çatmamış bu qədər «çatışmazlıqları» tapa bilərdimi?! Sankt-Peterburq Dövlət İqtisad və Maliyyə Universitetini (SPbDİMU), qafqazlılara və xüsusən də azərbaycanlılara qarşı olan neqativ münasibətə baxmayaraq, fərqlənmə diplomu ilə bitirə bilərdimi?!
Elə oradaca, namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının hər ikisini vaxtından qabaq müdafiə edə bilərdimi?! (və s.)
Yeri gəlmişkən, bilmək istərdik T. Hüseynov özü doğma Azərbaycanda institutu fərqlənmə diplomu ilə bitiribmi?! Onu da unutmaq olmaz ki, o dövrlər komsomol liderlərinə, vaxtlarını mühazirələrdə yox, komsomol yığıncaqlarında keçirsələr də, imtahanlarda çox böyük güzəştlər edilirdi! T.Hüseynovun monoqrafiyanın adı ilə bağlı yazırlar ki, «Əli Hüseynov bu mənanı başa düşməyibsə, bu onun problemidir. (…) Ancaq elmi cəhətdən kasad olan bir şəxs belə fikir yürüdə bilər. (…) Bu iradlar Ə.Hüseynovun elmin və praktikanın inkişafından çox geri qaldığının bariz ifadəsidir (…). Ancaq elementar etikanı anlamayan adam…».
Ey «Elm» qəzeti, burada təhqir elementləri yoxdurmu?! Bizim yazılarımızda buna oxşar heç olmasa bir ifadə belə olmadığı halda, onlar niyə bu qədər təhqirlərə yol verirlər?! Budurmu onların əsas diskussiya «metodu»?! Elmi polemikanın KİV-də olan hissəsində, opponentlərinə bu qədər təhqir yağdırırlarsa, görün bunu gündəlik həyatda necə və nə qədər edərlər?! Elmi diskussiyanı təhqirlərsiz apara bilməyən adamları, yalnız hansısa yollarla əldə etdikləri «Diplomlara» görə, «alim» adlandırmaq olarmı?! Fəqət, belə alimlərin sayı getdikcə çoxalır! Bu baxımdan, akademik Ramiz Mehdiyevin bu yaxınlarda, Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının (DİA) 15 illik yubileyində, Respublikamızda savadlı kadrların çatışmadığı barəsindəki fikirləri çox düşündürücüdür..!
Sizcə, T.Hüseynovun «Azərbaycanda investisiyalar: gəlirlər, investisiyalar, sənayeləşdirmə, məşğulluq» adlanan monoqrafiyasının adında, «investisiyalar» sözünün 2 dəfə təkrarlanması nə dərəcədə «normal»dır?!
Məlumdur ki, (:) durğu işarsindən sonra, cümlənin ona qədər olan hissəsi açıqlanır. Beləliklə, monoqrafiyanın adından belə çıxmırmı ki, «gəlirlər», «investisiyalar», «sənayeləşdirmə» və «məşğulluq» Azərbaycanda (yəqin ki, digər ölkələrdən fərqli olaraq?!) investisiyaların tərkib hissələridir?! Şübhəsiz, nəinki iqtisadiyyatda, bütün kainatda, hər şey əlaqəlidir. Yalnız buna görə onları investisiyanın tərkib hissəsi kimi göstərmək olarmı?! Oxucular T.Hüseynovun bunu «hansı fikirlə» yazdığını necə bilməlidirlər – hər dəfə özündənmi soruşmalıdırlar?!
Adicə 1-ci cümləsinin ilk «Hörmətli oxucum, sizin mühakimənizə..» ifadəsində, razılaşarsınız ki, ya «sizin» sözü böyük hərflə yazılmalı, ya da «oxucularım» olmalı idi. Bunu da ayırd edə bilməyən adam necə elmlər doktoru olub və niyə başqalarını «dərk etməyən» adlandıraraq təhqir edir?!
Əsərdə, belə «xırda qüsurlar» lap çox olduğundan, onlara fikir verməkdən vaz keçirik. Lakin, elə «uyğunsuzluqlar» var ki, həqiqətən təhqirlərsiz izahını istərdik. Məsələn:
T. Hüseynov qeyd edir ki, prezidentimiz cənab İlham Əliyevin, hələ 2000-ci ildə «Nezavisimaya qazeta»ya verdiyi müsahibədən sonra «İqtisadi azadlığa aparan yol» adlı monoqrafiya hazırlamaq fikrinə düşmüş və bu yolla bu kitab ərsəyə gəlmişdir.
Onda belə çıxır ki, bu monoqrafiya təqribən doqquz il ərzində (2000-2009) yazılmışdır. Bu da müəyyən şübhələr yaradır.
T.Hüseynovun 2004-cü ildə müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyasının mövzusuna («Azərbaycan Respublikasında investisiyanın sosial-iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldilməsi istiqamətləri») fikir verdikdə bu şübhələr daha da artır. Çünki, Azərbaycanda demək olar ki, hamı namizədlik və doktorluq dissertasiyalarını, sonradan mətni bir az dəyişdirərək «monoqrafiya», «dərs vəsaiti» və sairə kimi yenidən ictimaiyyətə təqdim edir. Bunun üçün onların fəsillərini, paraqraflarını və mətnlərini müqayisə etmək kifayətdir. Onda görəsən niyə T.Hüseynov bu kitabın, prezidentimizin müsahibəsindən «ruhlanaraq» yazıldığı kimi təqdim etməyə çalışır?! Burada, sovet dövründə olduğu kimi, «konyunkturaya reveranslar» hiss olunmurmu?!
Yazır ki, «Bu monoqrafiyada cənab İlham Əliyevə 35-dən çox (nə qədər «çox» bilinmir-Ə.H.) yerdə istinad var» (s.13). Təqribən hər 10 səhifədən bir (1-ci paraqraf 22-ci səhifədən başlayır, sonuncusu 370-də bitir-cəmi 348 səhifə), cənab prezidentə istinadlar edilən monoqrafiyanın, daha çox elmə yoxsa konyunkturaya xidmət etdiyi anlamına gəlir?!
Siyasətçilər və məmurlar öz müsahibələrində alimlərin ideyalarına istinad etməlidirlər, yoxsa alimlər «sırf elmi əsərlərini» onların çıxışlarından sitatlarla doldurmalıdırlar («bəzəməlidirlər» və s.)?!
Həmin siyasətçilərin buna ehtiyacları varmı, yoxsa bu yalnız «alimlərə», müəyyən məqsədlərlə lazımdır?!
«Elmi Şuraya» müraciətimizdə bu monoqrafiya barəsində bilmək istədiklərimizindən bəzilərini diqqətinizə çatdırırıq ki, heç olmasa bir dəfə təhqirlərsiz izahı alaq. Məsələn:
İzahı verilmədən «mənfəət» kateqoriyasından fərqli, «iqtisadiyyatda mənfəət» kateqoriyası qeyd olunur. Onda, razılaşarsız ki, «iqtisadiyyatdan kənar mənfəət» kateqoriyası da olmalıdır. Bu mümkündürmü?!
Monoqrafiyada verilən qrafikdə, Azərbaycanda 2003-cü ildə ÜDM və «iqtisadiyyatda mənfəət» tam bərabər olmuş və 2005-ci ilə qədər çox cüzi fərqlənmişlər. Ümumiyyətlə, istehsal olunmuş məhsulla, ondan əldə olunan mənfəət bərabər ola bilərmi?! Onda belə qrafiki kim «dərk edə bilər»?!
«Ümumi mənfəət» kateqoriyasından da istifadə olunur ki, o da «iqtisadiyyatda mənfəət»dən çox kəskin fərqlənir və üç il dalbadal (2003-2005) «dövlət büdcəsinin gəlirlərinə» tam bərabər olub. Bu illərdə büdcənin digər gəlir mənbələri yoxamı çıxıb?! Bunu bilmək istəməyimiz, hətta qəzetlərdə təhqir olunmağımızla nəticələnib!
T.Hüseynov inkar etməyə çalışır ki, əsər institutun vəsaitləri hesabına buraxılıb…

(Ardı var)