Yerli dərman istehsalının qarşısı alınır, apteklərimiz
isə üçüncü ölkələrin keyfiyyətsiz dərmanları ilə doludur

Dünyada elm, texnika, səhiyyə inkişaf etdikcə xəstəliklərin sayı da artır. Bu günümüzdə də tibb aləminin çarəsini tapmaqda aciz qaldığı xəstəliklər var. Bəzi xəstəlikləri isə dərdimizə əlac etmək üçün qəbul etdiyimiz dərmanlar vasitəsilə qazanırıq.
Bu gün respublikamızdakı apteklərin əksəriyyətində dünyanın bir çox ölkələrindən gətirilən dərmanlar satılır. Ölkə əhalisinin əksər hissəsinin imkansız olduğunu və bundan istifadə etmək istəyən işbazlar isə daha çox şərq ölkələrindən ucuz dərmanlar idxal etməyə üstünlük verirlər. Avropa ölkəri istehsalı olan dərmanlardan bir neçə dəfə ucuz olan həmin dərmanlar isə çox vaxt heç bir müsbət təsir göstərmir.
Səhiyyə Nazirliyindən isə bildirdilər ki, keyfiyyətsiz dərman satışının qarşısının alınması üçün ciddi iş aparılır. Qurumun mətbuat xidmətinin rəhbəri Anar Qədirlinin sözlərinə görə, nazirliyə aptek şəbəkələrində qeydiyyatdan keçməyən dərmanların satışı ilə bağlı müraciətlər daxil olur: «Bunlar da Səhiyyə Nazirliyinin inspeksiyası tərəfindən aşkarlanaraq məhv edilir. Azərbaycanda qeydiyyatda olmayan dərmanların ölkəyə daxil olmaması üçün Səhiyyə Nazirliyi qanun çərçivəsində işlər görür və bu cür dərmanların respublikaya gətirilməsinin qarşısı alınır. Ötən il isə ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən əczaçılıq müəssisələrində əczaçılıq fəaliyyəti qaydalarını yoxlamaq məqsədi ilə İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin nümayəndəsinin iştirakı ilə reydlər keçirilib. Hazırda Səhiyyə Nazirliyinin Dərman Vasitələrinin Analitik Ekspertiza Mərkəzinin Dərmanların Keyfiyyətinə Nəzarət şöbəsi tərəfindən aptek təşkilatlarında reydlərə başlanılıb. Səhiyyə Nazirliyinin təsdiq etdiyi vahid resept blankında buraxılacaq dərman vasitələrini reseptsiz qaydada satan aptek təşkilatı rəhbərlərinə qanunvericiliyə müvafiq tədbirlər görüləcək».
A.Qədirlinin sözlərinə görə, son 10 ildə Azərbaycanda 4531 adda dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatına alınıb: «Həmin dərman vasitələri dövlət reyestrinə daxil edilib. Əczaçılıq fəaliyyəti göstərən müəssisələrə və satılan dərman preparatlarının keyfiyyətinə nəzarət gücləndirilib. Müvafiq tələbələrə cavab verməyən 400-ə yaxın aptekin fəaliyyəti dayandırılıb. İstifadəyə yararsız 100 minə yaxın qutuya yaxın dərman preparatı aşkar olunaraq müsadirə olunub və müvafiq qaydada məhv edilib. Son illərdə əczaçılıq sahəsində qeydiyyatsız dərmanların ölkəyə gətirilməsinin qarşısının alınması istiqamətində xeyli işlər görülüb. Bu günlərdə isə respublikamızda daha bir dərmanın satışına qadağa qoyulub. Səhiyyə Nazirliyi Farmokoloji və Farmkopeya Ekspert Şurasının qərarına əsasən Tropikamid tərkibli “Midaks” (Vorld Medisin, Böyük Britaniya) preparatı aptek şəbəkəsində satışdan çıxarılıb. Buna səbəb “Tropikamid” dövlət müəssisələrində işlənən əsas dərman preparatlarının siyahısına daxil edilməsidir».
Amma ölkəmizin özü də dərman istehsalı üçün zəngin imkanlara malikdir. Azərbaycan təbiətinin bir çox dərdlərin dərmanı olan bitki aləmi ilə zəngin olduğu dəfələrlə vurğulanıb. Respublikamızda bitən dərman bitkilərinin sorağı hətta XVIII əsrdə Avropa ölkələrinə yayılmışdı. Bəs, görəsən xaricdən keyfiyyətsiz dərman idxal etməkdənsə, nə üçün təbiətin bizə verdiyi bu imkandan istifadə etmirik? Şərait olduğu halda bu dərman bitkilərindən nə üçün istifadə edilmir? Real vəziyyəti öyrənmək üçün apteklərimizdə Azərbaycan istehsalı olan dərmanların satılıb-satılmadığını öyrəndik. Məlum oldu ki, Azərbaycanda istehsal olunan dərmanlar əsasən sadə tərkiblidir. Onlarla ağır xəstəliklərin müalicəsi mümkün deyil. Bakıda baş çəkdiyimiz apteklərdə satıcılar Azərbaycan istehsalı olan dərmanlara təlabat olmadığı üçün satmadıqlarını bildirdilər. Onların sözlərinə görə, respublikamızda istehsal olunan bəzi dərmanlar var. Həmin dərmanlar daha çox antibiotiklər və müxtəlif növ bitki çaylarıdır. Amma spirt, yod, Teymurov mazı, Leyner mazı kimi dərmanlar da ölkə istehsalıdır.
A.Qədirli isə deyir ki, hazırda respublikamızda təxminən 60 adda dərmanın istehsal üçün qeydiyyatdan keçib: «Hələlik respublikamızda dərman istehsalı ilə məşğul olan şirkətlərin sayı çox deyil. Yerli şirkətlər daha çox hansı dərmana təlabat varsa, onun istehsalı ilə məşğuldur. Azərbaycanda istehsal olunan dərmanlar isə daha çox antibiotiklər və müxtəlif məlhəmlərdir. Sevindirici məqam odur ki, son illər Azərbaycanda dərman sənayesinin dirçəldilməsinə başlanıb. Hələlik dünyaya çıxarılacaq dərmanlarımız olmasa da, yəqin ki, yaxın illərdə irəliləyişlər olacaq».
Məsələyə münasibət bildirən sabiq millət vəkili, iqtisadçı Nazim Məmmədovun sözlərinə görə, dərman vasitələriinin reystri aparılsa da, eyni dərmanların müxtəlif adda satışına rast gəlirik: «Bu dərmanların çoxu da iqtsmadiyyatı zəif olan Hindistan və Pakitstan kimi ölkələrdə istehsal olunur. Bu da sonradan insanların sağlamlığında ciddi fəsadlar yaradır. Həkimlərlə dərman firmaları arasında iş birliyinin olması və satılan dərmanlardan faiz almaları məsələsi də var idi. Bir neçə il öncə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən reseptlərin vahid qaydada hazırlanmasını və hər bir həkimin həmin resept formalarından istifadə etməsi də vəziyyəti dəyişə bilmədi. Düşünürəm ki, əhalinin sağlamlığından söhbət gedərkən bazar iqtisadiyyatının tələblərindən də bir qədər kənara çıxmaq olar. Amma burada bazarın tənzimlənməsindən yox, nizamlanmasından söhbət gedə bilər».
Azərbaycanda dərman istehsal etmək üçün maraq göstərən xarici şirkətlər də var. Hətta Səhiyyə Nazirliyinə İngiltərə, Misir, Türkiyə şirkətləri və digər ölkələrin şirkətləri Azərbaycanda dərman istehsal etmək üçün zavod açmaq üçün müraciət edib. Amma hələlik bu istiqamətdə konkret nəticə yoxdur. Hər bir halda ölkəyə dərman istehsalı üzrə çağdaş texnologiyalar gətirməklə bu təbii qaynaqları insanların sağlamlığına xeyir verəcək hala gətirmək lazımdır

Rasim