Küçələrə pul səpmişəm,yar gələndə toz olmasin

Bu il üçün büdcədən ayrılan investisiya yönümlü xərclərdə təhsil, səhiyyə, sosial müdafiə yönümlü xərclər kəskin şəkildə azaldıldığı halda Nəqliyyat Nazirliyinin payı 25 faiz artırılaraq 1 milyard 238 milyon manata çatdırılıb.
Bütün sahələrdə korrupsiyanın, rüşvətin kütləvi hal aldığı Azərbaycanda hər il milyardlarla manat vəsaitin talandığı, ayrı-ayrı məmurlar tərəfindən mənimsənildiyi heç kimə sirr deyildir. Əhalinin əhəmiyyətli qisminin yoxsulluq həddində yaşamasına baxmayaraq məmur övladları artıq sosial şəbəkələrdə dəyəri yüz minlərlə ölçülən avtomobillərinin, dəbdəbəli əyləncə gecələrinin fotoşəkillərini paylaşmaqdan çəkinmir, bunu nümayişkəranə şəkildə reklam edirlər. Büdcə təşkilatlarında çalışanların səfalət həddində yaşamasına rəğmən iri çaplı məmur ordusunun artıq şişkinləşərək demək olar ki, ölkədə bütün sahələri monopoliyaya aldıqları reallıqdır. Bu gün az qala addımbaşı gözə soxulan “sürətli Azərbaycan inkişafı” modeli əslində süni dəbdəbə və şişirdilmiş rəqəmlərdən başqa bir şey deyildir. Ölkənin ən vacib və strateji əhəmiyyətli sahələri olan təhsil, səhiyyə sistemində vəziyyətin acınacaqlı dərəcədə pis olmasına baxmayaraq dövlətin bu sahələrə münasibəti ikinci, üçüncü dərəcəli əhəmiyyət daşıyır. Əvəzində büdcədən vəsaitlərin ayırılmasında daha çox korrupsiyalaşmış, maxinasiyaların aparıldığı sahələr üstünlük təşkil edir. Bu özünü 2014-cü ilin dövlət büdcəsindən 5 milyard 260 milyon manatlıq əsaslı vəsait qoyuluşunun sifarişçi təşkilatlar və obyektlər üzrə bölgüsündə də öz əksini tapmışdır. Parlament tərəfindən təqdim olunmuş dövlət büdcəsində əsaslı vəsait qoyuluşunun həcmi 6 milyard 260 milyon manat göstərilsə də, 1 milyard manat vəsaitin bölgüsü aparılmayıb. Böyük ehtimalla həmin vəsait ehtiyat olaraq saxlanılıb. Bu isə büdcə proqnozlarının yerinə yetirilməsində ciddi problemlərin olduğunu göstərir. Çünki ötən ilin büdcəsində investisiya xərcləri bu ilkindən təqribən 1 milyard manat çox olsa da, ehtiyat vəsait olaraq 501,3 milyon manat, yəni bu ilkinin 50 faizi qədər məbləğ saxlanılmışdı. Bu vəsaitin həmçinin sonradan gələn il keçirilməsi nəzərdə tutulan Avropa Olimpiya oyunlarının təşkilatı işlərinə sərf olunacağı da ehtimal olunur.
Vəsait bölgüsündə 1 milyard 238 milyon manatlıq “payla” Nəqliyyat Naziri Ziya Məmmədov liderlik edir. Ötən il bu vəsait 1 milyard 22 milyon təşkil etsə də, bu il məbləğ təqribən 25 faiz artırılmışdır. İldən ilə bu sahəyə büdcə vəsaitlərinin fantastik həddə ayrılmasına baxmayaraq ölkədə yol infrostrukturunda olan vəziyyət nəinki dəyişmir, əksinə daha da pisləşir. İcrası illərlə yubadılan layihələrə hər il yenidən külli miqdarda vəsaitin ayrılması bu sahədə şəffavlığı şübhə altında qoyur. Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının inşasına 270 milyon manat ayrılıb ki, bunun hesabına limanın tikintisinə ayrılmış vəsait artıq 420 milyonu keçib. Ziya Bünyadov prospektinin yenidən qurulmasına sərf olunan vəsait isə artıq kosmik sürətlə artaraq 390 milyon manata çatıb(prospektin yenidən qurulmasına 242 milyon manat sərf edilməsinə baxmayaraq bu il daha 145 milyon vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulub). Bakı-Novxanı-Sumqayıt yolunun yenidənqurma işlərinə sərf olunan xərclər də bu ilki vəsait bölgüsü ilə nə az, nə çox 320 milyon manatı keçib (2006-2013 cü illərdə bu yola 272 milyon vəsait xərclənib, bu il isə daha 50 milyon sərf olunacağı nəzərdə tutulub). Bu siyahını kifayət qədər uzatmaq mümkündür. Bu isə bir daha icrası illərlə yubadılan layihələrin hansı məqsədlərlə ləngidildiyini açıq aydın sübut edir. Ölkənin ən problemli sahəsi olan nəqliyyat sisteminin ildən-ilə “şişməsi” hakimiyyətdə təmsil olunan “güc mərkəzlərinin” sırf iqtisadi maraqlarını təmin etmək məqsədi güdür. Hər il milyardlarla vəsait “yollara səpilir” ki, yar gələndə toz olmasın.
2015-ci ildə Avropa Olimpiya oyunlarının Azərbaycanda keçirilməsinə rəğmən Gənclər və İdman Nazirliyi də büdcədən kifayət qədər vəsait almağa nail olmuşdur. Olimpiya məşəlinin “yandırılması” üçün bu nazirlik hesabına ayrılmış 922,3 milyon vəsaitin 373 milyonunu sərf edəcəkdir. Oyunların keçirilməsi üçün büdcədən səxavətlə vəsait ayrılmasına baxmayaraq konkret layihələrin nədən ibarət olması haqqında məlumatlar verilmir. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, Olimpiya oyunları üçün nəzərdə tutulan 65 min tamaşaçı tutumlu stadionun tikinti xərcləri bu il daha 280 milyon manat ayrılmaqla artıq 480 milyon manatı keçmişdir. Su idman sarayının tikintisinə çəkilən xərclər 190 milyon manat artırılaraq 230 milyonu, Gimnastika kompleksinin smetası isə isə 167 milyonu keçərək olimpiya zirvəsinə çatmışdır. İdman sahəsinə milyonların səxavətlə ayrılmasının nəticəsində ağzı bağlı idman kompleksləri hər yerdə adamın “ürəyini açır”.
Başgicəlləndirən yol və idman xərclərinin fövqündə bu il büdcədən Səhiyyə Nazirliyinə 98,3 milyon, Təhsil Nazirliyinə 45,5 milyon, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyinə 34,5 milyon, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə 10,4 milyon, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə 140,3 milyon, ”Aqrolizinq”ə 10 milyon, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə 9,5 milyon, Bakı Metropoliteninə 224 milyon, ”Bakıelekrikşəbəkə” ASC-yə 89,3 milyon, ”Azərenerji”yə 92,2 milyon, ”Azərsu”ya 394,4 milyon, ”Melorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC-yə 210,1 milyon manat vəsait ayrılması nəzərdə tutulub. Bu il Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti abadlıq və “ağartma” işləri üçün 276 milyon manat xərcləyə biləcək. ARDNŞ büdcədən 100 milyon, ”Azəristiliktəchizat” ASC 16 milyon, İqtisadi və Sənaye Nazirliyi 129 milyon, Ədliyyə Nazirliyi isə 44,4 milyon manat almaqla kifayətlənməli olub.
Göründüyü kimi, bu ilki vəsait bölgüsündə GİN-nə ayrılan xərclər 3 dəfəyə yaxın, Nəqliyyat Nazirliyinin payı isə 25 % artırılmışdır. Əvəzində isə səhiyyə, təhsil, əhalinin sosial müdafiəsinə sərf olunan sərmayələrsə kəskin şəkildə azaldılmışdır. Bu azalma səhiyyə sahəsində 49 faiz, sosial müdafiədə isə 52 faiz təşkil edir.
Göründüyü kimi, bu ilki büdcə ayrılmalarında yenə də mövcud vəziyyət və zəruri ehtiyaclar yox, məmurların hakimiyyətdaxili təsir rıçaqları əhəmiyyətli rol oynamışdır. Kifayət qədər böyük problemlərin olduğu sahələrə vəsait ayrılmasında kəskin azalmalar olsa da korrupsiyalaşmış sahələrdə artım müşahidə olunur. Təhsil, səhiyyə, sosial müdafiə sahələrində acınacaqlı vəziyyət hökm sürsə də, dövlət bu sahələrə çox cüzi diqqət ayırmaqla vətəndaşına olan real münasibətini əks etdirmişdir. Acqarına, elmsiz, səhiyyəsiz yeni çəkilmiş asfalt yollardan keçib Olimpiya məşəlinin oduna qızınmaqdan gözəl nə ola bilər ki...Təki canımız sağ olsun!

SƏRDAR MUSA