Və ya Kimlərə qaldı təhsil?

Heç kimə sirr deyil ki,bu gün Azərbaycan cəmiyyətinin bütün sahələrində ciddi problemlər hökm sürür. “Sürətli inkişaf” modelinin gizlinlərində məmurların özbaşınalıqları,dövlət vəsaitinin amansızcasına talanması faktları durur ki,bütün bunların çox ağır nəticələrini xalqımız sonralar görəcəkdir.Amma,elə problemlər var ki,onlar bilavasitə millətin və dövlətin gələcəyi üçün real təhlükə mənbəyidir.Belə sahələrdən biri və birincisi ağır problemlər girdabında çabalayan Azərbaycan təhsil sistemidir.Uzun illər boyu rüşvət və korrupsiyanın hökm sürdüyü,konkret inkişaf proqramının olmadığı təhsil sistemi əslində cəmiyyətin quyruğunda sürünərək bilərəkdən arxa plana atılmışdır.Əvvəllər hamının hörmət və ehtiram bəslədiyi şərəfli müəllim adı ucuzlaşdırılaraq tənə,tənqid və nə yazıq ki,bir çox hallarda təhqir obyektinə çevrilmiş,ziyalı təbəqəsi ağır maddi sıxıntılar məngənəsində əzilməyə məcbur edilmişdir.Təsadüfi deyil ki,ağrılı problemlərlə zəngin olan təhsil sahəsi hər zaman mediyanın və cəmiyyətin müzakirə mövzusu olmuşdur.Ötən il prezidentin fərmanı ilə uzun müddət Təhsil Naziri postunda çalışmış və kifayət qədər tənqid və müzakirə obyekti olmuş Misir Mərdanov vəzifədən kənarlaşdırıldı.Bu vəzifəyə təhsil sistemində az tanınan və bilavasitə bu sahəyə heç bir aidiyyatı olmayan Mikayıl Cabbarov təyinat aldı.Yeni nazirirn təyinatı heç də birmənalı qarşılanmadı.Təhsil sistemində təcrübəsi olmayan,bu sahənin problemlərinə yaxından bələd olmayan birisinin hansısa mühüm bir uğura imza atacağına inanmayanların sayı kifayət qədər çox idi.Lakin,gənc və perespektivli birisi kimi Mikayıl Cabbarovun yeni təyinatda uğurlu karyera qazanacağına inananlar da yox deyildi.Artıq təyinatdan bir ilə yaxın vaxt keçib və bu hansısa dəyişiklik üçün kifayət qədər yetərli bir müddətdir.Amma,görünən odur ki,ötən müddət ərzində bu problemli sahədə bir neçə kosmetik xarakterli dəyişiklikdən başqa elə bir ciddi islahat xarakterli irəliləyiş müşahidə olunmayıb.Təhsil sistemində ən “ciddi islahat proqramı” isə kadr sahəsində aparılıb.
Yeni nazirin təyinatından sonra bu sahədə ciddi kadr dəyişikliklərinin olacağı gözlənilən idi.Çünki, vəzifəyə yeni gələn nazir təbii ki,öz komandasını formalaşdırmalıydı.Düşünmək olardı ki,Azərbaycan təhsilində kifayət qədər əməyi olan,bu sahənin bütün problemlərinə,çatışmazlıqlarına yaxından bələd olan,amma,bəlli səbəblərdən kənarda qalan kadrlar iş başına gətirilməklə əsaslı dəyişikliklərə nail olunacaqdır.Lakin,az sonra məlum oldu ki,heç də vəziyyət düşünüldüyü kimi deyil.Yeni nazirin gəlişindən sonra Təhsil Nazirliyi bu sahəyə heç bir aidiyyatı olmayan kadrlarla dolub daşmağa başladı.Əslində nazirin özünün təhsil sisteminin “şinelindən” çıxmaması onun formalaşdıracağı komandanın kimlərdən ibarət olacağı ilə bağlı müəyyən gözləntilər yaradırdı.Düzdür,bir çox ölkələrin praktikasında Təhsil Nazirinin qeyri ixtisas sahibi olması faktları mövcuddur.Qonşu Gürcüstanda da belə bir təyinat olmuşdu.Nazirin siyasi vəzifə olduğunu,burada daha çox idarəetmə qabiliyyətinə üstünlük verildiyini nəzərə alsaq Mikayıl Cabbarovun bu posta təyinatını başa düşmək olardı.Amma,yeni nazirin öz ətrafına məhz sırf qeyri ixtisas sahiblərini toplaması,təhsil məsələlərinə yabançı bir komanda formalaşdırması heç cür anlaşılan deyil.Təhsil Nazirliyində yüksək vəzifələrə daha çox iqtisadçılar,hüquqşünaslar,vergi sistemində çalışan əməkdaşlar gətirilərək sanki nazirliyin funksiyaları dəyişdirilmişdir.Təsadüfi deyil ki,Mikayıl Cabbarovun nazirlik sisteminə gətirdiyi yeni kadrları uzun illər təhsil sahəsində “külüng çalmış” şəxslər demək olar ki,tanımırlar.Əvvəllər ya Vergilər Nazirliyində,ya da özəl şirkətlərin birində hüquqşünas,iqtisadçı işləmiş şəxslər bu gün Azərbaycan təhsilinin problemlərini “həll etməklə”məşğuldurlar.Elə təəssürat yaranır ki,ölkədə pedaqoji kadrların ciddi qıtlığı müşahidə olunur və nazir məcburən kənar strukturlardan kadr gətirməklə bu boşluğu doldurmağa çalışır.Görəsən, illərlə Azərbaycan təhsilinin yükünü çiyinlərində daşıyan,bu sahədə şərəfli yol keçən neçə-neçə savadlı kadrlar kənarda qaldığı halda xalqın gələcəyi üçün bilavasitə məsuliyyət daşıyan bir strukturu qeyri ixtisaslı kadrlarla doldurmaq hansı məqsədlərə xidmət edir?Təhsil Nazirliyinin ikinci mühüm postu da bu sahəyə tamamilə yabançı olan bir şəxsin nəzarətindədir.Bu şəxs M.Cabbarovla demək olar ki,eyni təhsil və karyera pillələrini keçmiş uşaqlıq dostu və nazirlə bir zamanlar “Çto?Qde?Koqda?” yarışmasında eyni komandada təmsil olunmuş Ceyhun Bayramovdur.O ,Azərbaycan Dövlət İqtisad İnstitutunu iqtisasçı ixtisası üzrə,Azərbaycan Universitetini isə hüquqşünaslıq ixtisası üzrə bitirərək 1996-2000ci illərdə Vergilər Nazirliyində müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır.Sonrakı karyerasında isə Ceyhun Bayramov 2000-2002-ci illərdə ”Salans Hertzfeld &Heilbroon(Baku) Limited” şirkətində hüquqşünas,2002-2013-cü illərdə isə “OMNİ” hüquq şirkətinin direktoru vəzifələrində çalışmışdır.Göründüyü kimi onu Azərbaycan təhsil sistemi ilə bağlayan cüzi tellər belə yoxdur.Bilavasitə təhsilin problemlərinin həllinə cavabdeh olan bir strukturun hər iki rəhbərinin qeyri ixtisaslı mütəxəsis olması,digər mühüm şöbələrdə də eyni vəziyyətin hökm sürməsi artıq ilk “bəhrələrini” verməyə başlayıb.Təsadüfi deyil ki,təhsil problemlərinin həllini sərt inzibatçılıqda,bu sahədə sanki hərbi polis rejimi yaratmaqda görən hüquqşünaslar,iqtisasçılar,vergi müfəttişləri artıq pedaqoji ictimaiyyətin ciddi narazılığına səbəb olmuşlar.Əldə etdiyimiz məlumatlara görə, artıq Təhsil Nazirliyinin dəhlizlərində,şöbələrində pedaqoqlara,mütəxəsislərə rast gəlmək müşkülə çevrilib.Eyni zamanda verilən informasiyalara əsasən, nazirlikdə bütün işlər demək olar ki,Ceyhun Bayramovun nəzarəti altındadır.Təyin olunan və yaxud görəvdən alınan bütün kadrlar məhz onun “süzgəcindən” keçirilir.Hətta deyilənlərə görə, bir çox məsələlər haqqında məlumatı Mikayıl Cabbarov sonradan informasiya portallarından öyrənir.
Təhsil sisteminə gətirilən “islahatçı” kadrlardan biri də Bakı şəhər Təhsil İdarəsi müdirinin birinci müavini vəzifəsini icra edən Elnur Əliyevdir.Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakultəsində bakalavr dərəcəsi alan E.Əliyev cinayət hüququ üzrə magistraturanı bitirmişdir.Elə onun cinayət hüququ üzrə magistr dərəcəsi almasının fəsadlarını,əzabını bu gün paytaxt məktəblərinin pedaqoji kollektivləri hər gün hiss edirlər.Çünki,müəllimləri,məktəbdirektorlarını ixtisasına uyğun olaraq cinayətkar görkəmində görən Elnur Əliyevin fəaliyyəti paytaxt məktəblərinin işini iflic etmişdir.Təhsil problemlərinin əsl mahiyyətindən xəbərsiz olan birinci müavin daha çox hədə-qorxu gəlməklə, məktəbləri nəzarətdə saxlamaqla bütün fəaliyyətini bitmiş hesab edir.Özünəməxsus iş rejimi olan E.Əliyevin qəbuluna düşmək,hər hansı məsələnin həllinə nail olmaq müşkül məsələdir.Özünü BŞTİ-nin tam hüquqlu sahibi hesab edən hüquqşünas əslində məktəblərin hüquqlarını tapdalamaqla məşğuldur.Ona verilmiş səlahiyyətin cazibəsindən tamamilə hegomonluq iddiasına düşən Elnur Əliyev tabeliyində olanları,məktəb direktorlarını təhqir etməyi,təhdid altında saxlamağı özünün əsas iş prinsipi hesab edir.Cəmiyyətə daha çox Təhsil İdarəsinin işinin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə aparıldığı təqdim olunan bu təyinatlar sözün əsl mənasında fiaskoya uğramışdır.Çünki,təhsil sahəsindən xəbərsiz olan,ixtisası və təcrübəsi bu sahənin problemlərinin həllində yetərsiz olan kadrlar gözlənilənlərin əksinə olaraq əlavə çətinliklər yaradaraq vəziyyəti daha da çətinləşdirmişlər.Təhsil sahəsində çox ciddi islahat proqramının qəbul olunduğu və bu sahəyə böyük məbləğdə vəsaitin sərf olunduğunu nəzərə alsaq, atılan hər bir səhv addımın hansı fəsadlar doğuracağını düşünmək çətin deyildir.Ehtimal olunur ki, ölkə başçısının,təhsil sahəsinə xüsusi diqqət yetirən birinci xanım Mehriban Əliyevanın etimadı ilə vəzifəyə gətirilən yeni kadrlar demək olar ki,bu inamı doğrultmadılar.Artıq bir il keçməsinə baxmayaraq, heç bir dəyişikliyə,uğura imza atmayan Təhsil Nazirliyi daha çox simasını dəyişərək Vergilər Nazirliyinin,İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin yedək şöbəsinə çevrilmişdir.Təhsil sahəsini isə Vergilər Departamentinə,hüquq şöbəsinə döndərməyin ağırlığını daha çox ölkənin pedaqoji ictimaiyyəti çəkir.
Ötən saylarımızda paytaxt məktəblərində çalışan çoxsaylı pedoqoji ictimaiyyətin qəzetimiz vasitəsilə ölkənin birinci xanımı,millət vəkili Mehriban Əliyevaya müraciətini işıqlandırmışdıq.Lakin,bütün bu müraciətlərə baxmayaraq, vəziyyət hələ də dəyişməz olaraq qalmaqdadır.Təhsil Nazirliyindəki havadarlarına arxalanan Elnur Əliyev Bakı məktəblərinə qan uddurmaqda davam edir.Ölkə başçısının dəfələrlə vurğuladığı bir tələb E.Əliyev tərəfindən addımbaşı pozulmaqdadır.Prezidentin, hər bir məmurun əslində xalqın xidmətçisi olduğunu bildirməsinə rəğmən, Təhsil Nazirliyinin “islahatçı” kadrları indi-indi ağalıq iddiasına düşmüşlər.Təhsil sahəsinin həssas bir sahə olduğunu,bu sahədə çalışanların ölkənin ziyalı kontingentinin əsasını təşkil etdiklərini nəzərə alsaq yaranmış mövcud durumun kütləvi etirazdalğasına gətirib çıxaracağını söyləmək olar.Sadəcə olaraq pedaqoqların söylədiyi kimi onlar hələ də ölkə rəhbərliyinin bu sahəyə tezliklə müdaxilə edəcəklərini,təhsil sistemində hökm sürən kənar kadrların hegomoniyasına son qoyulacağına inamlarını itirməyiblər. Həmişə layiqli kadrları,əsl müəllim adını uca tutan ziyalıları ilə seçilən Azərbaycan təhsilinin bu günkü durumu təhlükəlidir.Hər bir kəs öz bildiyi iş ilə məşğul olanda daha faydalıdır.Zənnimizcə, Təhsil Nazirliyinin yetkililəri bu haqdanə qədər tez fikirləşsələr o qədər yaxşı olar.Birinci elə onların özü üçün!

Həmidə Tahirqızı
Aqşin Əhmədov