Təkcə bir rayon filialında mənimsəmə faktı 1 milyon dollar
təşkil edən ASC-nin fəaliyyəti kənd təsərrüfatını iflic edib

Azərbaycan iqtisadiyyatı bu gün demək olar ki, tamamilə neftdən asılı durumdadır. Dövlət səviyyəsində qeyri-neft sektorunun inkişafına dəstək üçün müxtəlif layihələr həyata keçirilməsinə, güzəştlər tətbiq olunmasına baxmayaraq bu sahədə ciddi bir dəyişiklik müşahidə olunmur. Xüsusilə, tarixən kənd təsərrüfatının yaxşı inkişaf etdiyi ölkəmizdə indi vəziyyət heç də ürəkaçan deyil. Nə qədər güzəştlər tətbiq olunsa da kənd təsərrüfatı hələ ki, bərbad durumda qalmaqdadır. Bunun əsas səbəbi isə bu sahədə hökm sürən dəhşətli korrupsiya faktlarının olmasıdır. Dövlət tərəfindən ayrılan subsidiyalar, yardımlar əksər hallarda əsl sahiblərinə çatmır, məmurlar tərəfindən mənimsənilir. Heç kimə sirr deyil ki, ölkədə əkilən torpaq sahələrinin sahəsi heç də sənədlərdə göstərildiyi qədər deyil. Yerlərdə əkilən torpaqlara ayrılan subsidiyaları mənimsəmək üçün əkilən torpaqların sahəsi şişirdilir, milyonlarla manat dövlət vəsaiti məmurlar tərəfindən talanır. Fermerlərə təklif olunan güzəştli kreditlərin verilməsi prosesində şəffaflıq gözlənilmir, “şapka” prinsipi tətbiq olunur. Nəticədə kənd təsərrüfatı sahəsinə investisiya qoyuluşu ildən-ilə aşağı düşür. Kənd təsərrüfatı sektorunu çökdürən korrupsiya halları kəndlinin əlini torpaqdan soyudub, ölkə bazarları xaricdən gətirilən keyfiyyətsiz məhsullarla doldurulur. Dəfələrlə dövlət tərəfindən korrupsiyaya qarşı mübarizə kompaniyası başladılsa da hələ ki, dəyirman bildiyini etməkdədir, çax-çax baş ağrıdır.
Bu yaxınlarda kənd təsərrüfatının inkişafında “əvəzsiz xidmətləri” olan daha bir məmur antikorrupsiya əməliyyatları nəticəsində həbs olunub. “Aqrolizinq” ASC-nin Şəki rayon “Aqroservis” filialında aşkar olunmuş korrupsiya faktı adamın qanını dondurur. Düşünürsən ki, əgər bir rayon filialında bu boyda mənimsəmə halı mövcuddursa, ölkə miqyasında vəziyyət daha dəhşətli durumdadır. “Aqroservis” filialının müdiri Rafim Qurbanov 789000 manat, yəni təqribən 1 milyon dollar məbləğində vəsaiti mənimsəməkdə ittiham olunaraq həbs edilib. R.Qurbanov ümumilikdə 66 nəfər kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarının adlarına onların məlumatı olmadan mineral gübrələrin güzəştli şərtlərlə rəsmiləşdirməklə bu məbləği mənimsəyib. Bundan əlavə, filial müdiri kənd təsərrüfatı istehsalçıları tərəfindən aldıqları gübrə üçün ona verilmiş 55 min 124 manat vəsaiti də ələ keçirməkdə ittiham olunur. Təkcə bir rayonda 1 milyonluq mənimsəmə faktının olması bu sahədə vəziyyətin nə qədər acınacaqlı durumda olmasını göstərir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, heç bir filial müdiri bu boyda mənimsəməni tək başına etməyə cəsarət etməz. Deməli qurban bir olsa da, şəbəkə daha böyükdür və çoxları hələ də asudə gəzib dolanmaqdadır. Ümumiyyətlə, aqrolizinqlərdə belə hallara indiyə qədər bir neçə dəfə təsadüf olunub. 2008-2009-cu illə ərzində qurumun Qusar və Ağcəbədi filiallarında 123 min manat dövlət vəsaitinin mənimsənilməsi aşkar olunmuşdu. Bərdə filialında isə 160 min dövlət vəsaitinin mənimsənilməsi üzə çıxarılmışdı. Bu rayon filiallarının rəhbərləri də dəmir barmaqlıqlar arxasına göndərilib. Görünən odur ki, qurbanlar olsa da mənimsəmə halları ildən ilə yüksələn rəqəmlə artır. Çünki, bunlara rəvac verən əsas fiqurlar öz “toxunulmazlıq” statusunu qoruyub saxlayır. Görünür, ASC-nin sədri Əli Bayramov kiçik məmurları qurban verməklə məsuliyyətdən yaxa qurtarmağın yollarını yaxşı bilir.
Ölkədə aqrolizinqlər 2005-ci ildən fəaliyyətə başlasa da mövcud tələbata uyğun fəaliyyət mexanizmi formalaşdırılmayıb. “Aqrolizinq”ASC-nin funksiyalarına alınmış texnikaların və avadanlıqların məhsul istehsalçılarına lizinqə verilməsi, lizinq yolu ilə satılması, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək, onlara aqrotexniki xidmətlər göstərmək, kənd təsərrüfatı texnikası, ehtiyat hissələri, mineral gübrələr, xəstəlik və ziyanvericilərə qarşı mübarizə pereparatları ilə, həmçinin yüksək rüproduksiyalı buğda toxumu və damazlıq heyvanlarla təmin etmək daxildir. Lakin, bu qədər geniş funksiyalara baxmayaraq aqrolizinqlərdə qiymətlərin həddindən artıq baha olması fermerləri hər il çətin duruma salır. Təsadüfi deyil ki, hər il əkin-biçin mövsümündə fermrlər texnika və digər avadanlıqlar baxımından əziyyət çəkirlər, nəticədə məhsul elə tarladaca məhv olub gedir. Məlumatlarda bildirilir ki, “Aqrolizinq” ASC-nin balansında 2500-dən çox kombayn var və onların əksəriyyəti köhnə olduğu üçün tələbatı ödəmir. Mütəxəssislər bildirir ki, mövcud təlabata uyğun olaraq ölkədə ən azı 6 minədən çox kombayn olmalıdırsa, işin düzgün qurulmaması səbəbindən texnika çatışmamazlığı hər il özünü daha bariz göstərir. Rüşvət və korrupsiya məskəninə çevrilən aqrolizinqlər kəndlilərə əlavə problem yaratmaqdan başqa bir işə yaramır. Ölkəyə xaricdən gətirilən texnika və avadanlıqlar fantastik qiymətlərə sənədləşdirilir, fermerlər üçün əlçatmaz məbləğə təklif olunur. Yarandığı vaxtdan xaricdən gübrə gətirilməsi ilə məşğul olan ” Aqrolizinq” hələ də təlabatın çox cüzi hissəsini təmin edir. Lakin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, təkcə bir rayonda “gübrə satışından” 1 milyon dollar vəsait mənimsənilir. Fermerlərə baha, hətta bəzi hallarda məcburi qaydada satılan bu gübrələrin isə keyfiyyəti çox aşağı olduğu üçün istifadəyə yararsız olur. Köhnə texnikanı, vaxtı keçmiş gübrələri yeni adı ilə almaq sahəsində “Aqrolizinq” ASC xüsusilə məharət sahibidir. Ölkədə “Aqrolizinq” ASC-nin əhatəli struktur bölmələri fəaliyyət göstərsə də yerli sahibkarların fəaliyyətini stimullaşdırmaq istiqamətində işlər görülmür. Bu gün 55 rayonda təsərrüfat hesablı Aqroservis filialları və onların 100-dən çox mexanikləşdirilmiş dəstələri var. Ancaq fermerlərə lizinq yolu ilə verilən və satılan texnika rüşvətlə təklif olunur, sahibkarlara süni maneələr yaradılır. “Aqrolizinq” ASC kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına əkin sahələrinin becərilməsi üçün yanacaq və motor yağlarına görə ayrılan milyonlarla manat vəsaitin də mənimsənilməsində xüsusi strategiyaya malikdir. Ötən illər ərzində bu məqsədlə hər il təqribən 80 milyon manat vəsait ayrılıb. Lakin, təbii ki, bunun cüzi hissəsi kəndlilərə çatsa da böyük qismi mənimsənilib. Əlinin zəhməti, alnının təri ilə dolanan kəndlilərin hesabına milyonlar sahibi olan məmurlar isə hələ də asudə şəkildə fəaliyyət göstərirlər. Nə qədər ki, belə məmurlar haqqında lazımi tədbirlər görülməyib, buğdamız Qazaxıstandan, kartofumuz İrandan, xiyarımız isə kim bilir hardan gələcək!
Gündəm xəbər