AŞ PA Azərbaycanda ifadə, fikir, yığıncaq və birliklər
azadlığı üzrə vəziyyətin “acınacaqlı” olduğunu bildirir Səməd
Seyidovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti isə şadyanalıq edir

«Azadlıq» radiosu yanvarın 23-də Azərbaycan nümayəndə heyətinin AŞ PA-da Almaniyadan olan deputat Kristof Ştrasserin Azərbaycanda siyasi məhbuslar üzrə məruizəsinin keçməməsi ilə bağlı şadyanalıq videokadrlarını təqdim edib.
Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidov deputatların çoxunun Ştrasserdən imtinasını prezident İlham Əliyevin və bütün Azərbaycan xalqının qələbəsi kimi təqdim edib. Əgər gerçəkdən insanların vətəndaş, siyasi, iqtisadi, sosial və başqa haqlarının çoxsaylı pozulması halları varsa, bu qələbə prezident və xalq üçün nədən ibarətdir – Seyidov bunu izah etmədi. Deputatın siyasi-mənəvi görüşlərindən çıxış etsək, bu nəticəyə gəlmək olar ki, o, siyasi məhbuslar üzrə məruizənin qəbulundan imtinanı nəzərdə tutub.
“Gülərqeyt” qalmaqalının göstərdiyi kimi, ölkə parlamentinə seçilmələri şübhəli olan Azərbaycanlı deputatların şadyanalığı İsmayıllıda haqları ayaqlanan minlərlə insanın küçələrə çıxdığı vaxt baş verirdi. Xalq bununla yerli və xarici deputatlara anlatdı ki, Azərbaycanda insan haqlarının geniş şəkildə pozulması halları var. Əgər AŞ PA-nın Azərbaycan üzrə həmməruzəçiləri Pedro Arqamunt və Cozef Qreşin ölkənin Avropa Şurası qarşısında öhdəlikləri və siyasi məhbus məsələsi də daxil müvafiq tövsiyələri yerinə yetirməsi haqda hesabatı üzrə qətnaməni qəbul etməsini nəzərə alsaq, Seyidovun qələbəsini Pirr qələbəsi adlandırmaq olar.
Hesabatda «qanunun aliliyi və insan haqlarına hörmətin təmin edilməsi məsələsində narahatlıq” bildirilir. Sənəddə təəssüf ifadə edilir ki, müxalifətlə siyasi dialoq, siyasi plüralizm yoxdur. Məruzə müəllifləri bəzi təməl azadlıqlar – ifadə, fikir, yığıncaq və birliklər azadlığı üzrə vəziyyətin “acınacaqlı” olduğunu bildirir.
Hüquq müdafiəçilərinin jurnalistlərin və fəalların saxta ittihamlarla ehtimal edilən həbsi barədə məlumatları da narahatlıq doğurur. Azadlıqların məhdudlaşdırılması ədalətsiz mühakimə ilə birgə sistemli şəkildə insanların həbsi ilə nəticələnir və onları “vicdan məhbusu” adlandırmaq olar.
Digər narahatlıq doğuran məsələ “icazəsiz” nümayişlərin təşkilatçısı və iştirakçıları üçün cərimənin artırılmasıdır. Həmməruzəçilər hətta polis şöbələrində ilkin saxlanma, istintaq müddəti və cəzaçəkmə müəssisələrində işgəncələr olması barədə məlumatların olduğunu qeyd edirlər. Arqamunt və Qreş korrupsiya və mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizə zamanı "qanunun səmərəli tətbiqi" problemini də vurğulayıblar.
Həmməruzəçilərin hesabatı üzrə qətnamə Azərbaycan hökumətinin qarşısına bu problemlərin aradan qaldırılması vəzifəsi qoyur. Tövsiyələrin sırasında həbs edilən jurnalist və fəalların işinə yenidən baxılması, onların azad edilməsi üçün bütün mövcud hüquqi alətlərdən istifadə edilməsi də var.
Həmçinin sağlamlığı narahatlıq doğuran ehtimal edilən siyasi məhbusların humanitar mülahizələrlə azad edilməsi də tövsiyə olunur. Bütövlükdə Azərbaycanda ehtimal edilən siyasi məhbuslarla bağlı AŞ PA-nın əvvəlki qətnamələrinin tam həyata keçirilməsi tövsiyə olunur. Bundan başqa, qətnamə Azərbaycanın seçki sisteminin ATƏT İHDB və Venesiya Komissiyasının təklifləri əsasında təkmilləşdirilməsini, QHT-lərin qeydiyyatında əngəllərin aradan qaldırılmasını, beynəlxalq QHT-lərin qeydiyyatının asanlaşdırılmasını, parlamentdə müxalifət fraksiyası yaradılması üçün şərait yaradılmasını tövsiyə edir.
Kristof Ştrasserin Azərbaycanda siyasi məhbuslar üzrə məruizəsinin keçməməsini onun müəllifinin məğlubiyyəti saymaq olmaz. Ştrasserin məruizəsi öz vəzifəsini yerinə yetirdi. Əvvəla, Ştrasser AŞ PA-nın köməyi ilə ötən ilin oktyabrında siyasi məhbus anlayışı meyarının təsdiqinə nail oldu. Bu isə Azərbaycan və bənzəri ölkələrdə rejim opponentlərini həbsə atmaq imkanlarını daraldır. İkincisi, Ştrasserin fəaliyyəti AŞ PA sessiyası öncəsi 14 siyasi məhbusun və vicdan məhbusunun azad edilməsi üçün şərait yaratdı. Azərbaycanın öz öhdəliklərini yerinə yetirməsi barədə qətnamə buna diqqət çəkir. Onu Seyidov başda olmaqla nümayəndə heyəti təsdiq edib. Nəhayət, üçüncüsü, Ştrasserin məruizəsi Aqramunt və Qreşin işinə təsir etdi, onlar Azərbaycan üzrə mövqelərini korrektə etdilər, daha sanballı hesabat təqdim etdilər, ona hətta Bakıda ən barışmaz hüquq müdafiəçiləri də müsbət qiymət verdi.
Azərbaycan cəmiyyətində siyasiləşmənin artması ilə əlaqədar AŞ PA-nın yanvar sessiyasının nəticələri özünü çox gözlətməyəcək. Azərbaycan hakimiyyəti xalqın c-b Seyidovun dediyi kimi, AŞ PA sessiyasındakı qələbəsinin nəticələrini təmin etmək öhdəliyi götürüb.
Turan Analitik Xidməti