Seçkilərə 8 ay qalmış müttəfiqlər itirilib; Ölkənin bütün xarici
siyasi vektorları ilə münasibətlər hes vaxt olmadığı kimi gərginləşib

Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvilinin Moskvanın Azərbaycanda dövlət çevrilişi hazırlaması barədə bəyanatı təkcə bu iki ölkə və Rusiyanı yox, keçmiş SSRİ məkanında marağı olan xarici dairələri də yerindən oynadıb. Bu informasiya media məkanına fevralın 28-də onun keçmiş baş nazir və azaldılmış prezident səlahiyyətləri ilə Bakıda rəsmi səfərindən dərhal sonra yayılıb.
Saakaşvili bəyan edib ki, Azərbaycanda gürcü ssenarisi ilə dövlət çevrilişi hazırlanır və Rusiya kapitallı milyarder İvanişvili ilə Rusiyadakı Azərbaycan mənşəli «milyarderlər ittifaqı» arasında analogiya aparıb. Dolayı analogiya aparmaq cəhdini «milyarderlər ittifaqı»nda iki adın – Söyün Sadıqovun və Lukoyl prezidenti Vahid Ələkbərovun adının çəkilməsi göstərir.
Baş nazir Bedzina İvanişvili və Rusiya azərbaycanlıları milli-mədəni muxtariyyatının (“Azərros”) fəxri prezidenti Söyün Sadıqov Saakaşvilinin bəyanatını qətiyyətlə rədd etdi. Bu, qonşu Azərbaycanın müstəqilliyinə təhdid barədə Gürcüstan prezidentinin ilk bəyanatı deyil. Onlardan biri 7 mart 2012-ci ildə Milli Məclisdə edilən çıxışdır. Onda Saakaşvili demişdi ki, «Rusiya adını dəyişsə də, imperiya mahiyyəti qalır. Bu ölkənin rəhbərliyi çalışır ki, itirdiyi torpaqları qaytarsın. ...Ona görə Qafqaz ölkələri bir yerdə olmalıdır ki, bizi işğal edib, bir-bir uçuruma atmasınlar».
Bu çıxış sonradan deputatlar, hökumətyönlü analitiklər və KİV tərəfindən isterik şəkildə pisləndi. Bu dəfə reaksiya anlaşılmaz oldu. Bu isə rəsmi Bakının Gürcüstanın prezidentinin dediklərindən razılığını göstərir.
Saakaşvilinin prezident Əliyevlə görüşdən sonra verdiyi bəyanatın əsası var. Moskvanın Azərbaycanda və bütövlükdə Cənubi Qafqazda hər zaman maraqları olub. Amma bu maraqlar beynəlxalq konyunkturdan asılı olaraq dəyişib. Kreml bu amili hər zaman nəzərə alıb və Bakının imkanları hüdudunda olan maraqlarını təmin etməyi unutmayıb.
Məsələn, Moskva ingilis-Amerika şirkətlərinin rəhbərlik etdiyi “Əsrin müqaviləsi” kimi strateji layihəyə mane olmadı, amma Lukoyl-a 10-pay əldə etdi və sonradan onu yaponlara satdılar. O həmçinin Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinə maneçilik törətmədi, daha az həcmli Bakı-Novorossiysk layihəsinə qane oldu. Əgər 2012-ci ildə BTC ilə 30 mln ton neft nəql edilibsə, Rusiya marşrutu ilə 1,6 mln ton daşınıb. Qaz layihəsi barədə də eyni şeyi demək olar.
Xarici ticarətdə Rusiya Avropa İttifaqından 5 dəfə geri qalır, cəmi 3 mlrd dollar ticari dövriyyə ilə kifayətlənir, amma bu da Azərbaycanla münasibətlərdə uğurdur. Azərbaycanla Rusiyanın münasibətlərinin bütün parametrləri göstərir ki, xarici siyasətin formalaşdırılmasında əsas rol oynayan iqtisadi və siyasi göstəricilərdən Bakıya təzyiq aləti kimi istifadə edilmir. Bunu Moskvanın həmin sahələrdə real maraqlarının olmaması ilə bağlamaq olar. SSRİ dağılandan sonra ruslar enerji resursları, infrastruktur və təhlükəszilik üzərində nəzarəti Qərbə verdi. Son platsdarm olan Qəbələ RLS yeni “ulduz müharibələri” proqramından imtina müqabilində amerikalılara verildi. Bunu Bakının icarə haqqını qaldırması ilə bağlamaq gülüncdür. 2012-ci ildə “Qazprom”un 3 mlrd kubmetr Azərbaycan qazını almaq öhdəliyini yerinə yetirməməsi göstərir ki, Rusiyanın əmtəə və xidmət bazarı kimi Azərbaycana marağı yoxdur.
Putin erası zamanı Rusiyanın Azərbaycanda real maraqlarının bölgüsü göstərir ki, Moskva da ABŞ kimi layihələri reallaşdırmaq üçün sabit Azərbaycanda maraqlıdır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya üçün Azərbaycanda vacib olan sabitlik qeyri-sabit olan Şimali Qafqaza dolayı yolla sakitləşdirici təsir edir.
Sirr deyil ki, hər iki tərəf 2003-cü ilin avqust-oktyabrında hakimiyyətin ata Əliyevdən oğluna keçməsində tandem rolunu oynadı, həmin ilin iyulunda birgə yazılan ssenari ilə sabitliyi və ölkənin sonrakı inkişafını təmin etdi. Qərb maraqlarının dominantlıq etdiyi Amerika-Rusiya maraqlarının uzlaşdırılması nəticəsində hakimiyyəti itirən Mixail Saakaşvili indi diqqəti Gürcüstan ssenarisinin 2013-cü ilin oktyabr ayında Azərbaycanda keçiriləcək seçkilərdə mümkün təkrarına yönəltməyə çalışıb. Beləliklə, məlumatlandırıcı-qabaqlayıcı vasitə ilə nazim çarxı artıq işə salınmış hadisələri qabaqlamaq istəyib.
Saakaşvilinin bəyanatının yararlana biləcək Əliyev komandası 2008-ci il seçkilərindən sonra da oktyabr seçkilərinin arzuolunmaq nəticəsinin qarşısını almaq üçün az effektli səylər göstərir. Ancaq həlledici tarixin amansızcasına yaxınlaşması rejimin vəziyyətini ağırlaşdıracaq yeni xoşagəlməzliklər gətirir.
Faktiki olaraq seçkilərə 8 ay qalmış Əliyevin müttəfiqi qalmayıb, ölkənin bütün xarici siyasi vektorları ilə münasibətlər hes vaxt olmadığı kimi gərginləşib. Demək olar ki, rejim ümumdünya cazibə qanunun təsiri altına düşüb. Ona əsasən, R məsafəsi ilə ayrılan M1 və M2 maddi nöqtələri arasında cazibənin gücü hər iki kütlə ilə düz, onların arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir. Uzun müddət Qərb və Şimal güc mərkəzləri arasında dolaşan rejim indi bərabər şəkildə aralı düşüb və manevr imkanlarını nəzərə çarpacaq dərəcədə azaldıbş Bu isə ənənəvi olaraq ziddiyyətlərlə oynayan sistem üçün ağır nəticəyə səbəb ola bilər.
Qərbin bütün institutları tərəfindən Azərbaycandakı demokratiyanın vəziyyəti ilə bağlı eyni məsafədən artan tənqid və Kremlin nifrətli baxışı Saakaşvilinin xatırlatdığı proseslərdən xəbər verir. Ancaq bir şey aydın deyil ki, Gürcüstan prezidentinin bu müraciəti kimə ünvanlanıb. Gürcüstanda onu artıq eşitmirlər, Azərbaycanda isə «Xalq susur!».