Sonuncu “yağış böhranı”ndan sonra hamımıza bəlli olan, amma rəsmi qaydada etiraf edilməyən fakt bir daha təsdiqləndi: “Regionların 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı” Dövlət Proqramı icra edilməyib. Artıq 2013-cü il başa çatmaq üzrədir və prinsip etibarilə hesabat anı gəlib çatıb. Amma paytaxtı sular altına salan leysan yerin altında - kanalizasiya sistemində gizlənən problemləri yenə üzə çıxardı.


Adətən, belə situasiyalarda vətəndaşlar və media paytaxtın İcra Hakimiyyətinə tərəf çevrilirlər və “haradasınız?” deyə soruşurlar. Düz də edirlər. Yollarda və məhəllələrdə yaranmış belə vəziyyətlərin çevik çəkildə aradan qaldırılmasında İcra Hakimiyyəti də iştirak etməlidir. Amma əsas qurum “Azərsu” ASC-dir.

Leysan yağışlarının ardından bu dövlət qurumunun verdiyi ilk açıqlama belə oldu ki, “yağışdan sonra küçələrdə yaranan problemlərin böyük əksəriyyəti infrastrukurun hazır olmaması ilə deyil, yağıntıların həcminin həddindən artıq çox olması ilə bağlıdır”. “Azərsu” ASC-dən əlavə ediblər ki, “qurumun mütəxəssisləri yağışın fəsadlarını aradan qaldırmaq məqsədilə bütün gecəni işləyiblər. Hazırda Ziya Bünyadov, Babək prospektlərində və şəhərin digər ərazilərində işlər davam etdirilir”.

Əslində isə başlıca sual heç də yağışın nəticələrinin aradan qaldırılması ilə bağlı deyil. Əsas sual başqa cür səslənir: Niyə leysan düşən kimi şəhər sel altında qalır? “Azərsu” ASC məhz bu suala cavab veməlidir. Çünki yuxarıda adını çəkdiyimiz Dövlət Proqramı müvafiq vəzifələri məhz “Azərsu”-nun üzərinə qoyub.

ASC özlüyündə bu suala cavab verib və bunu infrastrukturla deyil, yağıntıların həcminin həddindən artıq çox olması ilə izah edib. Ancaq hamımızın bildiyimiz bir fakt var: Elə 4-5 il əvvəl də yağıntılar az olanda problem yaranmırdı. Biz də onu soruşuruq ki, niyə yağıntıların miqdarı çox olanda sel altına düşürük? Kim “Azərsu”-ya zəmanət verib ki, yağıntıların miqdarı çox olmayacaq? Bəlkə yağış suları üçün nəzərdə tutulan kanalisaziya sistemi yağıntıların konkret miqdarı üçün nəzərdə tutulub? O zaman sistemin hansı miqdarda yağıntıya hesablandığını da açıqlamaq lazımdır. Eyni zamanda daha artıq miqdarda yağıntılara davam gətirən sistemin qurulmasının mümkün olmadığı əsaslandırılmalıdır.

Yağış “Azərsu”-nun öhdəliklərini də “yuyub aparıb”

Reallıqda isə Dövlət Proqramı “Azərsu” ASC-yə məhz yağış sularına qarşı infrastrukturun genişləndirilməsini həvalə edib. Proqramın 4.2.27-ci bəndində “Bakı şəhərində və ətraf qəsəbələrində yağış kanalizasiya sisteminin genişləndirilməsi” tədbiri müəyyən edilib. Tədbirin həyata keçirilməsi üçün müddət 2009-2013-cü illəri əhatə edir və məsul qurum olaraq “Azərsu” ACS göstərilib.

4.3.1.18-ci bənd “Şəhərin yaşayış massivlərinin kanalizasiya sistemlərinin təmiri, yenidən qurulması və tikintisi”, 4.3.1.19-cu bənd isə “Ətraf qəsəbələrin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması” vəzifəsini “Azərsu” ASC-nin üzərinə qoyub. Birinci vəzifədən aydın olur ki, söhbət ümumilikdə kanalizasiya sitemindən deyil, konkret olaraq “yağış kanalizasiya sistemi”ndən gedir. “Azərsu”-nun bu tədbiri başa çatdırmaq üçün 3 aydan bir neçə gün artıq vaxtı qalıb. 4 il 9 ay ərzində dəyişiklik yarada bilməyən qurum 3 ay ərzində hər şeyi yoluna qoya biləcəkmi? Təbii ki, yox! Belə düşünmək üçün əsasımız var.

“Azərsu” dövlət vəsaitlərini belə dağıdıb...

Desək ki, “Azərsu” ASC-nin fəaliyyətində korrupsiya var, yeyib-dağıdırlar - qərəzli görünə bilərik. Amma bunu dövlət vəsaitlərinin xərclənməsinə nəzarət edən qurum - Hesablama Palatası deyir. Məhz haqqında danışdığımız Dövlət Proqramının icrası müddətində Hesablama Palatası “Azərsu”-nun maliyyə əməliyyatlarında korrupsiya faktları aşkarlayıb və bu barədə hesabatı açıqlayıb.

Sənədə görə, «Azərsu» ASC tərəfindən 2010-cu il üzrə dövlət əsaslı vəsait qoyuluşu hesabına tikintisi nəzərdə tutulmuş layhələrə dair təklif olunmuş büdcə proqnozlarının texniki hesablamaları aparılmayıb. Bu layihələr dövlət poqramları ilə tam əlaqələndirilmədən təqdim edilib. Bəzi obyektlər üzrə inşaat işlərinin barbaşa satın alınması müqaviləsi bağlansa da, müqavilənin dəyəri podratçı təşkilatlar tərəfindən təqdim edilən iş həcmləri və qiymət cədvəli əsasında müəyyən edilib. Müqavilələr bağlandıqdan 2-4 ay sonra Tikintidə Qiymətqoyma Mərkəzi tərəfindən 1991-ci ilin baza-smeta qiymətinə uyğun dəyər müəyyən olunub. Tikinti-quraşdırma işlərinin aparılması üçün lisenziyası olmayan podratçı təşkilatlarla birbaşa müqavilə bağlanıb. «Elektrik avadanlıqlarının dəyişdirilməsi və yeni su nasoslarının quraşdrılması» layihəsi üzrə «Qafqazenerqoservis» Şirkətinə 2011-ci ildə 3 müqaviyə əsasən, vəsait ödənilsə də, cəmi 2 müqavilə üzrə işlər yerinə yetirib. Texniki parametrlərdə və işlərin həcmində dəyişikliklər aparılması layihənin yenidən dəyərləndirilməsinə ehtiyac yaradıb, lakin bu işlərin heç biri aparılmayıb. Layihələr ekspertizadan keçirilməyib. 2011-ci il üzrə investisiya vəsaitlərin istifadəsinə dair Hesablama Palatasına təqdim edilən məlumatdakı bəzi göstəricilərlə ASC-də uçotu aparılan göstəricilər arasında fərqlərin olduğu aşkar edilib. Hesabatda göstərilir ki, üzə çıxarılan nöqsanlardan sonra «Qafqazenerqoservis» şirkəti tərəfindən mənimsənilən 371 min manat ödənilib.

Bu, Hesablama Palatasının hesabatından çıxarış idi. Üstəlik, bu nəzarət qurumunun heç də bütün korrupsiya faktlarına açıq gözlə baxmadığı bizə bəllidir.

Vergidən yayınmağın klassik forması

Elə faktlar da var ki, bunun üçün Hesablama Palatasının hesabatına ehtiyac yoxdur. Son 5 ildə suyun satış qiyməti ikiqat artsa da, “Azərsu” 5 il əvvəlkindən daha az vergi ödəyir. 2007-ci ildə ASC dövlət büdcəsinə 12,2 milyon manat, 2012-ci ildə isə 11 milyon manat vergi ödəyib. Üstəlik, 2007-ci ildə bu qurum əhali tərəfindən suyun haqqının ödənilmədiyini iddia edirdi. Ancaq indi kart sistemi tətbiq olunur və ASC satdığı suyun pulunu yüksək qiymətlə rahat-rahat toplayır. Yenə də ortaya xərclərlə bağlı məsələ çıxır - qurum son 5 il ərzində Dövlət Proqramı çərçivəsində həyata keçirilən layihələr zamanı xərcləri şişirdib və Hesablama Palatası da bunların az bir hissəsini açıqlamağa məcbur olub. Vergi ödənişlərinin azalması da xərclərin şişirdilməsi formasında korrupsiyanın böyüməsi ilə bağlıdır.

Yuxarıda göstərilənlər Dövlət Proqramının hansı səbəbdən icra olunmadığını ortaya qoyur. Amma əminliklə verə biləcəyimiz bir proqnoz var: Proqramın icrası ilə bağlı hesabatda bütün vəzifələrin, o cümlədən yağış kanalizasiya sisteminin genişləndirilməsi işlərinin uğurla həyata keçirildiyi qeyd olunacaq. Sonra növbəti 5 il üçün Dövlət Proqramı qəbul olunacaq, yenə də “Azərsu” layihə xərclərini şişirdəcək, Hesablama Palatası da bu fakrlardan bir-ikisini açıqlayacaq. Sonunda yenə də proqramın uğurlu icrası ilə bağlı hesabat veriləcək. Böyük ehtimalla hesabatın təqdim olunduğu anlarda Bakı şəhəri sel sularının altında olacaq.

“Azərsu” hansı işi yaxşı bacarır?

“Azərsu” özünə aid olan işlərlə məşğul olmasa da, özünə aid olmayan işlərlə sıx şəkildə məşğul olur. Sənədsiz evlərin sökülməsi istiqamətində lider dövlət qurumu ARDNŞ-dir. “Azərsu” ASC-nin hazırkı sədri Qorxmaz Hüseynov bu vəzifəyə məhz ARDNŞ-dən gəlib. Yeni vəzifəsinin icrasına başlayan kimi Qorxmaz Hüseynov köhnə vərdişlərini də özü ilə birlikdə gətirdiyini büruzə verdi. “Azərsu” ASC-nin əməkdaşları sənədsiz evlərin sahiblərini söküntülərlə hədələməyə başladılar, daha sonra evləri uçota almağa cəhd etdilər və bir çox hallarda torpağın altında hansısa əlçatmaz dərinlikdə boru xətti də uydurdular. Əhalinin savadsız kəsimi isə bu uydurmalara inanırdı - onlara elə gəlirdi ki, həqiqətən də evinin altında dərinlikdən boru xətti keçir. Bir sıra hallarda isə ASC-nin balansından silinmiş və istismar olunmayan boru kəmərlərini “diriltməyə” başladılar və əhalini qorxudub “ödənişli danışıqlar”a cəlb etdilər. Amma az sonra, görünür, mərkəzi rəhbərliyin göstərişindən sonra “Azərsu” əhaliyə qarşı bu kampaniyanı dayandırmalı oldu. Bununla belə, bu məzmunda epizodlar ara-sıra yenə də yer almaqdadır.

Yeri gəlmişkən, sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi üçün yaradılmış dövlət komissiyasında “Azərsu” sədri də yer alıb. Sosial-iqtisadi inkişaf proqramı necə yerinə yetirilirsə, sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi ilə bağlı sərəncam da eyni qaydada icra olunur. Yəni icra olunmur...

”Bizim Yol” qəzeti