Asəf Quliyev: “Dünyanın demokratik kəsimi və xalq müxalifətin bir araya gəlməsini istəyir”

Suallara AXCP sədrinin müavini Asəf Quliyev cavab verib. Müxalifət təmsilçisi əsasən Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri, AXCP-nin Türkiyədəki siyasi qüvvələrlə əməkdaşlığı, Azərbaycan iqtidarının anti Türkiyə mövqeyi, iqtidarın gələcək perspektivi, ölkə müxalifətinin bir araya gəlməsi istiqamətində aparılan danışıqların detalları və digər mövzulardan danışıb.

-Türkiyədə Cənubi Qafqaz regionunda əsas oyunçulardan biri hesab olunur. Bu mənada hakimiyyətə iddialı olan AXCP-nin beynəlxalq əlaqələri, xüsusilə Türkiyədəki siyasi qüvvələrlə münasibəti necədir?
- Ümumiyyətlə Yaxın və Orta Şərq regionunda Türkiyənin mövqeyi çox önəmlidir. Türkiyə geosiyasi mərkəz halına gələrək istər Yaxın Şərqdə, istərsə də Cənubi Qafqaz regionunda xüsusi çəkiyə malikdir. Türkiyənin xüsusilə, Azərbaycan məsələsində rolu böyükdür. Biz bu məsələni xüsusi olaraq nəzərə alırıq. Çalışırıq Türkiyə ilə münasibətlər həm bir qonşu dövlət olaraq, həmdə qardaş ölkə kimi daima yüksək səviyyədə olsun, genişləndirilsin. AXCP həmdə bir siyasi qüvvə olaraq Türkiyə ilə əlaqələrini gücləndirmək haqqında düşünür və bunda maraqlıdır. Qeyd edim ki, bu məsələlərlə əlaqədar olaraq AXCP Ali Məclisinin sədri Həsən Kərimov Türkiyədə səfərdə olub. O, hakimiyyətdə olan Ədalət və İnkişaf Partiyasında danışıqlar aparıb, Böyük Millətlər Məclisində görüşlər keçirib. Əlbəttə ki, bunun müsbət tərəfləri olub. Ancaq uzun illərdir ki, Türkiyədə olan partiyalarla münasibətlər yüksək səviyyədə olmayıb. Türkiyənin Azərbaycana baxışında da müəyyən fərqli münasibətlər olub. Xüsusilə, enerji daşıyıcılarının Türkiyədən keçməsi, Azərbaycanın qardaş ölkə olduğunu nəzərə alaraq daxili siyasətimizə qarışmağa ehtiyatla yanaşılıb. Amma son zamanlar Türkiyədə media və mətbuat Azərbaycanda gedən prosesləri geniş şəkildə işıqlandırır, hakimiyyətdaxili ziddiyyətlərdən söhbət açır, İlham Əliyevin ofşor zonalarda olan mülklərini açıq şəkildə qeyd edir. Fikrimcə, bütün bunlar onu göstərir ki, Türkiyə Azərbaycanda gedən proseslərə əhəmiyyət verir və bu proseslərdən kənarda qalmaq istəmir. Sözsüz ki, biz bunu təqdir edirik. Həmçinin bizim mövqeyimiz belədir ki, Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri gərginləşməməlidir. Baxmayaraq ki, Əliyev iqtidarı bu münasibətləri kəskinləşdirib. Sizdə bilirsiniz ki, Türk Şəhidliyində bayraq böhranını məhz bu iqtidar edib. Həmçinin “Wiklieaks” zamanı bəlli oldu ki, Azərbaycan digər ölkələrlə danışıqları zamanı Türkiyə haqqında heç də yüksək olmayan fikirlər söyləyib. Xüsusilə, İlham Əliyevin baş örtüyü və dini məsələlər, habelə enerji daşıyıcıları ilə bağlı müəyyən fikirləri olub. Bu Bakının Ankara ilə münasibətlərdə səmimi olmadığını göstərdi. Həmçinin biz Türkiyəni qardaş və strateji müttəfiq elan etdiyimiz halda onun əleyhinə mənfi fikirlər işlədirik. Bu cür hallar sözsüz ki, bizi üzür. Bu hallarla əlaqədar olaraq AXCP bir neçə dəfə bəyanatla çıxış edərək indiki hakimiyyətin Türkiyə ilə bağlı atdığı addımları sərt tənqid edib.
- Siz Ədalət və İnkişaf Partiyasına münasibətiniz necədir və bu partiyanın apardığı siyasətdən razısınızmı?
- Biz Ədalət və İnkişaf Partiyasının apardığı siyasi kursu diqqətlə izləyirik, habelə qardaş ölkədə baş verən proseslərlə maraqlanırıq. Belə düşünürük ki, Ədalət və İnkişaf Partiyasının atdığı addımlar Türkiyənin illərlə yığılıb qalan problemlərinin həllinə yönəlib. Ümid edirəm ki, bu addımlar öz nəticəsini verəcək. İstər Türkiyə konstitusiyasında edilən dəyişikliklər, istər daxildə gedən proseslər, yürüdülən siyasət Türkiyəni yeni dünya düzənində mövqeyini gücləndirəcək. Bu baxımdan biz Ərdoğanın apardığı siyasəti doğru hesab edirik. Həmçinin çalıırıq ki, Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə əlaqələri gücləndirək. Sözsüz ki, indi Azərbaycanda önəmli bir dövr başlayır. Artıq bəllidir ki, Rusiya, İran, ABŞ, Avropa sanki mövqeləri açıb ortaya qoyur. Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyinə sanki start verilmiş kimi görünür. Biz istəməzdik ki, qardaş Türkiyə bu proseslərdən kənarda qalsın. Əslində mən düşünmürəm ki, kənarda qalacaq. Ola bilsin ki, Türkiyə bu gün mövqeyini aşıq şəkildə ortaya qoymur, amma gələcəkdə proseslər ciddiləşsə Ərdoğan bu məsələlərə biganə qalmayacaq və öz sözünü deyəcək. Bizimdə marağımız var ki, qonşu dövlətlərlə doğru-dürüst münasibət qurulsun, əməkdaşlıq yüksək səviyyədə olsun. Ancaq eyni zamanda Türkiyənin Azərbaycanda önəmli rol oynamasının tərəfdarıyıq. Bu istiqamətdə də, AXCP qardaş ölkənin siyasi qüvvələri ilə müzakirələr aparmağın tərəfdarıdır.
- Ancaq Ankara ilə Bakı arasında həll olunmayan problemlər var. Xüsusilə, bizim iqtidar Türkiyə ilə viza sistemini aradan qaldırmır, eləcədə Nuru Paşaya burada abidə qoyulması məsələsi həll olunmur...
-Türk Ordusunun 1918-ci ildə Azərbaycana gələrək erməni qüvvələrinin qarğınlar törətməsinin qarşısını alması, Milli Hökumətin yaranması üçün ciddi tədbirlər görməsi, habelə paytaxtın Gəncədən Bakıya köçürülməsi kimi hallar bizim milli-mənəvi dəyərlərimizdir. Biz burada şəhid və qazi olan türk əsgərlərinin xatirəsini daima əziz tutmalıyıq. Xalqımızın daxilində Türkiyəyə və türk şəhidlərinə dərin sevgi və hörmət var. Təəssüflər olsun ki, indiki iqtidar prosesi başqa səmtə yönəltdi. Türk şəhidlərinin abidəsinə biganə yanaşmaq, Nuru Paşaya abidə qoyulmaması çox mənfi hallardır. Biz istərdik ki, Nuru Paşanın haqqı tanınsın, türk şəhidlərinin bu ölkədəki yeri bilinsin. Əlbəttə hakimiyyət başqa şeydir və indiki iqtidarın atdığı addımlar bütövlükdə Azərbaycan türklərinin addımı kimi qiymətləndirmək olmaz. İkincisi, bir neçə illərdir ki, Türkiyə Azərbaycanla viza rejimini birtərəfli şəkildə aradan qaldırıb. Bizə bəllidir ki, Azərbaycan hakimiyyəti türk vətəndaşlarının ölkəmizə sərbəst girişinin qarşısını alır və viza sistemini aradan qaldırmır. Bu da, mövcud hakimiyyətin Türkiyəyə münasibətinin bir göstəricisidir. Biz hesab edirik ki, bu problem həll olunmalı və qardaş Türkiyə ilə viza sistemi ləğv edilməlidir.
- Türkiyə-İsrail münasibətləri gərgin olduğu təqdirdə Bakı İsraillə münasibətlərini dərinləşdirir və Ankaranın marağını nəzərə almır. Sizcə, bu döru siyasətdirmi?
- İlk öncə qeyd edim ki, Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin əsası 1992-ci ildə Əbülfəz Elçibəy tərəfindən qoyulub. Həmin vaxt normal münasibətlər tədricən yaradılırdı. Biz bu gün də İsraillə Azərbaycan arasında münasibətlərin normal olmasını müdafiə edirik. Bu münasibətlər daimi xarakter daşımalıdır. Amma bir məsələ də var ki, biz onu bilməliyik. Biz Mavi Mərməri olayına görə Türkiyəyə haqq qazandırırıq. Çünki heç bir ölkəyə yaraşmaz ki, humanitar yardım aparan insanları öldürsün. Biz son zamanlar İsrailin Türkiyədən üzr istəməsini də təqdir edirik. Bu iki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin normallaşmasını, ziddiyyətlərin aradan qalxması üçün addımlar atılmasını müsbət dəyərləndiririk. Eyni zamanda da Türkiyənin atdığı addımları dəstəkləyirik. Həmçinin biz İsraillə müttəfiqliyin və yaxşı əlaqələrin qorunub saxlamasını məqbul sayırıq. Amma bəzi məsələlər var ki, biz onu unutmamalıyıq. Türkiyə bizim strateji müttəfiqimizdir. Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyinin qorunub saxlanması güclü Türkiyədən keçir. Türkiyə nə qədər güclü, beynəlxalq səviyyədə sözü keçərli olarsa, bizimdə müstəqilliyimiz və gələcəyimiz bir o qədər möhkəm olar. Bu baxımdan ən önəmli Türkiyədir və onun mövqeyini müdafiə edirik.
- Azərbaycan müxalifəti niyə birləşmir?
- Müxalifətin birləşməyi çox çətin prosesdir. Bəzən deyirlər ki, birləşin. Bu bir o qədər də asan məsələ deyil. Partiyaların hamısının bir araya gələrək bir müstəvidə mübarizə aparması ağır məsələdir. İstər dünyanın demokratik qüvvələri, istər beynəlxalq təşkilatlar olsun, istərsə də, Azərbaycan xalqının daxilindən gələn istək tələb edir ki, müxalifət bir araya gəlsin. Dünyanın bütün ölkələrində diktatura rejimindən demokratiyaya keçid zamanı əsas məsələ müxalifətin bir araya gəlməsindən keçib. Son 20 ildə keçirilən seçkilər zamanı da görmüşük ki, dünyanın demokratik kəsimi və xalq müxalifətin bir araya gəlməsini istəyib. Bu uzun illər baş verməyib. Ola bilsin ki, cəmiyyətdə siyasi aktivliyin zəif olunması görünsün, amma bu belə deyil. Partiyalar arasında müzakirələr həddən artıq gərgin gedir. Həm müxalifət, həmdə hakimiyyət daxilində hiss olunmasa da, sürətli və gərgin danışıqlar gedir.
- Nəyi nəzərdə tutursunuz?
- Azərbaycan hakimiyyətinin apardığı siyasətin nəticəsi olaraq iqtidar tam şəkildə beynəlxalq aləmdən təcrid olub. Əgər bu iqtidarı dünənə qədər Rusiya və İran müdafiə edirdisə, bu gün artıq iqtidar nəinki demokratik dünyanı, hətta İran və Rusiyanın da dəstəyini itirib. Son vaxtlar Ramiz Mehdiyevin İrana gedərək danışıqlar aparmasına təsadüfi yanaşmaq lazım deyil. Eləcədə başqa bir qrup Rusiyaya gedib və dəstək almaq istəyib. Bu göstərir ki, artıq hakimiyyət getmə reallığını qəbul edir və iqtidarı əldə saxlamaq məqsədilə gedib İran və Rusiya ilə danışıqlar aparır. Əlbəttə bu çətin prosesdir. Bu siyasi proseslərin açıq getmədiyi, qapalı şəkildə və gərgin getdiyinə dəlalət edir. Eyni zamanda müxalifət daxilində Milli Şura yaratmaq haqda danışıqlar gedir. Sözsüz ki, Milli Şura elan olunana qədər detallar açıqlanmır. Çünki detalların açıqlanması hansısa mərhələdə aparılan işin pozulmasına səbəb ola bilər. Bu danışıqların sonu olaraq mayın sonunda Milli Şura elan oluna bilər. Mən ümidvaram ki, mayda müxalifətin birliyinə nail olunacaq. Artıq seçkilər yaxınlaşır. Müəyyən dərəcədə cəmiyyətdə müxalifətin birləşməməsinə dair ictimai qınaq və ciddi tənqidlər var. Mənə elə gəlir ki, partiya sədrləri bunu nəzərə alaraq şəxsi iddialarından, qrup maraqlarından geriyə çəkilərək Milli Şuranın yaradılmasına tərəfdar olacaq. Sözsüz ki, bəzi şəxslər milli Şuraya alternativ olaraq kiçik bloklar yarada bilər. Amma bunlar effektiv deyil. Artıq Milli Şura formalaşma ərəfəsindədir. Düşünürəm ki, biz mayın sonunu gözləməliyik. Çünki bu zaman Milli Şuranın elan olunmasını eşidəcəyik.

HÜSEYN ABBASOĞLU