Azay Quliyev QHT-lərin fəaliyyətinə problem
yaradacaq qanunun dəstəkçisi rolunda

“Qrant” haqqında, “Qeyri-hökumət təşkilatları haqqında” və “Dini etiqad azadlığı haqqında” qanunlar qəbul edildi

“Qrant haqqında” qanununa aşağıdakı məzmunda üçüncü cümlə əlavə edilir: “Dini etiqad azadlığı haqqında” və “Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında” qanunlarda nəzərdə tutulan ianələr və dövlət hakimiyyəti orqanlarının yardımları istisna olmaqla, qrant müqaviləsi (qərarı) olmadan Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən dini qurumlar, qeyri-hökumət təşkilatları, o cümlədən xarici dövlətlərin qeyri-hökumət təşkilatlarının filial və nümayəndəlikləri maliyyə vəsaiti şəklində və (və ya) başqa maddi formada yardım qəbul edə bilməz”.
“Qrant” haqqında qanun layihəsinin müəllifi Çingiz Qənizadə çıxış edib. O deyib ki, “Qeyri-hökumət təşkilatları (ictimai birliklər və fondlar) haqqında", “Qrantlar” haqqında və “Dini etiqad azadlığı haqqında” qanunlara paket şəkilində müzakirə olunmalıdır. Qənizadə deyib ki, o bu məsələ ilə bağlı QHT rəhbərləri və ATƏT-in Bakı ofisinin rəhbəri ilə saatlarla müzakirə aparıb.
Qənizdə deyib ki, İngiltərənin, ABŞ-ın təcrübəsini araşdırıb, Rusiyanın təcrübəsinə baxıb: “Məlum olub ki, onlarda bu məsələ həll edilib və ölkəyə daxil olan pullara nəzarət olunur. Məncə, bizdə bu qanununları qəbul etməklə prosesi şəffaf aparılmasına nail olacağıq”. BAXCP sədri Qüdrət Həsənquliyev isə deyib ki, qeydə alınmayan QHT-lər bu qanun layihəsinə etiraz edirlər: “Mənə üç nəfər müraciət ediblər ki, yaratdıqları QHT-lər qeydə alınmır. Nazirlik hər üçünə eyni cavab verib. Biz hər min nəfərə düşən QHT-lərinə sayına görə, Gürcüstandan 3, Qərbi Avropa dövlətlərindən isə 9 dəfə geridə qalırdıq. Bu qanun qəbul olunsa qeydə alınmayan QHT-lərin qrant alması mümkün olmayacaq. Mən hesab edirəm ki, qeydiyyat məsələsini sadələşdirməliyik və bundan sonra cəmiyyətdə narazılığa yer qalmayacaq. İndiki halda mən düzəlişlərə səs verməyəcəyəm”.
Deputat Fazil Mustafa da deyib ki, bu qanunla bağlı ictimai müzakirələrdə iştirak edib: “Dəyişikliyə zərurət o götürür ki, terrorizmin maliyyələçşşdirilməsinin qarşısını alır, ölkəyə daxil olan maliyyəyə nəzarət olunur və s. Əslində isə bu qanun dövlətdən dəstək alan QHT-lərin fəaliyyətinə problem yaradacaq. Xaricdən maliyyələşən QHT lər isə problem yaşamayacaq. Çünki xarici dövlətə işləyən təşkilat qeyri rəsmi də maliyyə ala bilər. Bu qanunda 8-15 min manat cərimələr nəzərdə tutulur. Cəza alınan məbləğə adekvat olmalıdır. Bəlkə kimsə pis olmayan niyyətlə məsuliyyətsizlik etdi. Bu halda onları bu qədər sərt cəzalandırmaq nəyə lazımdır. Məncə, bu qanun qəbul edilməməlidir. Burada qrant haqqında müqavilə olmayanda cərimələr tətbiq ediləcək, mülkiyyətlər müsadirə olunacaq. Bu da QHT-lərin sıradan çıxmasına səbəb olacaq və Avropa Məhkəməsinə çoxlu şikayətləri çoxaldacaq. Fikrimcə, dəyişikliklərə ehtiyac yoxdur”.
Deputat Fərəc Quliyev isə təklif edib ki, daha çox donorların Azərbaycanda qeyri qanuni hərəkətlər etməsinin qarşısını almaq lazımdır: “Əgər sabah bir donor təbii fəlakətlə bağlı ölkəmizdə qrant layihəsi həyata keçirəcəksə, onun bu qədər çətinliklə qarşılaşmasına ehtiyac yoxdur”. Bundan sonra hökumətin mandat verdiyi bir neçə deputatı növbəyə duraraq mürtəcə qanunun qəbulunun vacibliyini önə çəkib. QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Fondunun prezidenti Azay Quliyev isə deyib ki, bəzi QHT-lər məqsədli şəkildə bu dəyişiklikləri siyasiləşdirir və dövlətin QHT sektoruna total hücuma keçdiyinin görüntüsünü yaratmağa çalışır: “Əslində buna ehtiyac yoxdur. Dövlət 5 ildir ki, QHT-lərə dəstək verir. Bu gün belə fikirdə olanların çoxu dövlətdən qrant alıb. Dövlətin QHT-lərlə münasibəti şəffafdır. Siyasi dünyagörüşündən asılı olmayaraq müsbət ideyalara dövlət bundan sonrada dəstək olaq”.
Azay Quliyev əlavə edib ki, qrant layihələri ilə bağlı müqavilələrin bağlanması vacibdir: “Müqavilə olmasa QHT necə işləyəcək, hansı öhdəlikləri üzərinə götürəcək? Hesabtlılıq məsələsi də, qanunun tələbidir və hər bir ictimai təşkilat hesabat verməlidir. Dövlətdə bilməlidir ki, sahələrə nəqədər maliyyə ayrılır, gələcəkdə QHT-lər bağlı siyasət necə olmalıdır.Nəğd şəkildə ianələrin 200 manat olması isə ağlabatan rəqəmdir. Bu bir çox ölkələrdə var. Fransada anonim şəkildə 150 dollara qədər ianə vermək olar. Bununla bağlı dünyada tendensiya var. Burada bütün məsələlər beynəlxalq hüquq normalarına uyğundur”.
Azay Quliyev əlavə edib ki, qanuna əsasən qeydiyyatı olmayan QHT-lər fəaliyyət göstərə bilər: “Bu gün qeydiyyatı olmayan QHT-lərə yasaq yoxdur və fəaliyyət göstərir. Məndə hesab edirəm ki, QHT-lərin qeydiyyatı sadələşdirilməlidir. Məsələn, elə təşkilatlarda var ki, qeydiyyatda maraqlı deyil. Leyla Yunusa neçə dəfə təklif olunsa da, qeydiyyatdan keçməyib. Əlbəttə ki, məndə sanksiyaların və cərimələrin sərt olmasının tərəfdarı deyiləm. Amma bundan ən yaxşı çıxış yolu fəaliyyətin qanuna uyğun göstərilməsidir”.
Deputat Leyla Abdullayeva isə qanunun qəbulunun vacibliyini önə çəkib, bəzi QHT-lərin qaranlıq fəaliyyətlə məşğul olunduğunu deyib.
Deputat Sədaqət Vəliyeva isə müxalifətin ətrafında olan QHT-ləri sərt tənqid edib, eləcədə bir sıra beynəlxalq donorların müxalif mövqeyli QHT-lərə qrant ayrıldığını iddia edib. Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin sədri Əli Hüseynov söyləyib ki, bəzi deputatların bu layihənin əleyhinə çıxmasını anlamır: “Layihənin müəllifi, eləcədə biz bir sıra tədbirlərdə iştirak etdik, ictimai dinləmələr keçirildi. Fikirləşirəm ki, Q. Həsənquliyevin və Azay Quliyevin fikiri ağlabatandır. Bu QHT-lərin qeydiyyatı məsələsidir. Bəzi QHT-lər qeydiyyatda düşməmək üçün bundan bilərəkdən yayanır. Mən hesab edirəm ki, bu şəffaflıq naminə lazımdır. Qanunun qəbulu qeydiyyat prosesini sürətləndirəcək. Qanunvericilikdə hər bir şeyin dəqiq göstərilməsi vacibdir. Bu zaman onun icrası da, asandır. Cərimlərin yüksək həddə olması ilə bağlı narazılığı anlamıram. Cərimələrin miqdarının çox olması iqtisadi sanksiyalara keçək modelinin təbliğidir. Əminəm ki, layihə dəstəklənəcək”.
Vitse spiker Ziyafət Əsgərov isə üzünü Fazil Qəzənfəroğluna tutaraq maraqlı fikirlər deyib: “Bu qanunun qayəsi inanın başqa şey deyil. İnanın ki, məqsəd ölkəyə daxil olan maliyyənin təyinatı üzrə xərclənməsinə nail olmaqdır”.
Sonda layihə səsə qoyularaq qəbul edildi və bununla da QHT-lərin fəaliyyətini dövlət nəzarətə almaq üçün hüquqi əsaslar əldə etdi.
HUSEYN ABBASOĞLU