Bu günlərdə müstəqil jurnalist Aynur Elgünəşin ölkədən çıxmasına qadağa qoyulması ilə bağlı xəbər yayıldı.

Jurnalistin Azadlıq Radiosuna verdiyi açıqlmaya görə o, dekabrın 5-də səhər Ukraynaya yollanmaq istəyərkən hava limanında sərhəd xidməti əməkdaşları tərəfindən saxlanılıb, ölkəni tərk etməsinə mane olunub. Bunun səbəbini soruşduqda isə bildirilib ki, ölkəni tərk etməsinə rəsmi qaydada qadağa olmasa da, o, ölkədən gedə bilməz.

Jurnalistin dediyinə görə, o, bir neçə ay əvvəl “Mingəçevr işi”nə görə Ağır Cinayətlərə dair işlər üzrə İstintaq İdarəsinə çağırılıb, daha çox Meydan TV ilə bağlı suallarla üzləşib. Və son aylarda hər dəfə xaricə gedib-gələndə xüsusi yoxlamaya məruz qalıb. Bununla bağlı bir ay öncə Daxili İşlər Nazirliyinə, Baş Prokurorluğa, Dövlət Sərhəd Xidmətinə yazılı sorğu göndərsə də, cavab ala bilməyib.

Qeyd edək ki, son illər bir sıra jurnalistin və siyasətçilərin, tanınmış simaların ölkədən çıxışına qadağa qoyulması artıq adi hala çevrilib. Bəs görəsən hansı hallarda vətəndaşa ölkəni tərk etmək qadağası qoyula bilər?

Hüquq müdafiəçisi Müzəffər Baxış sualımza aydınlıq gətirməyə çalışıb. Onun sözlərinə görə, qeyd edilən məsələ ilə bağlı olan qanunlar Azərbyacan Respublikası Miqrasiya Məcəlləsindən çıxarılıb və bu yaxınlarda “Ölkədən getmək, ölkəyə gəlmək və pasportlar haqqında” Qanun adlandırılıb: “Lakin indiki halda ölkədən çıxma və ölkəyə gəlmə məsələləri ilə bağlı məhdudiyyətlər Azəbaycan Respublikası Miqrasiya Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Yəni, məcəllənin 29-cu maddəsinə görə konkret bildirilir ki, Azərbaycan vətəndaşının hansı hallarda Azərbaycan Respublikasının əraizisindən kənara çıxması qadağan edilə bilər.

Miqrasiya Məcəlləsinin digər 11-cü müddəasına görə isə heç bir şəxsin, xüsusən də Azərbaycan vətəndaşının Azərbaycan ərzisindən kənara çıxmasına Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 28-ci maddəsinə əsasən məhdudiyyət qoyula bilməz.

Lakin çox təəssüflər olsun ki, ölkəmizdə hüquq-mühafizə orqanları, xüsusən də, milli təhlükəsizlik orqanları, Daxili İşlər Nazirliyinin müəyyən strukturları, prokurorluğun özü bu və ya digər şəxslərin ölkədən kənara çıxmasına “STOP” qoyurlar.

Bütün bunlar Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 28-ci maddəsi, Miqrasiyası Məcəlləsində göstərilən müddəaları ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu, bir daha onu sübut edir ki, Azərbaycanda hüquq-mühafizə orqanları öz vəzifələrindən sui-istifadə edir, istənilən şəxsin ölkədən çıxaması və yaxud ölkəyə daxil olmasına qanunsuz məhdudiyyətlər tətbiq edə bilir”.

Müzəffər Baxış adıçəkilən jurnalistin üzləşdiyi qadağanın qanunsuz olduğunu deyib: “Həmin xanım jurnalist hansısa cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməyib. Qanuna görə, şəxs barəsində cinayət işi başlananda ölkədən çıxışına qadağa qoyula bilər. Əgər şəxsin hər hansı bir öhdəlikləri varsa, belə hallarda da qadağa qoyula bilər. Lakin həmin jurnalist barəsində heç bir iddia və öhdəlik yoxdur. Bu baxımdan bu qadağa qanunsuzdur. Düşünürəm ki, hakimiyyət tərəfindən ona qarşı tətbiq edilən hüquq vasitəsidir”.

“Bu cür hallarla rastlaşan şəxs dərhal hara müraciət etməlidir” sualımızı isə hüquq müdafiəçisi bu cür cavablandırdı: “Azərbaycanda müdafiə mexanizmi yoxdur. Belə hallarla rastlaşan şəxslər inzibati-iqtisad məhkəmələrinə müraciət etməlidir. Qoyulan qadağalar əslində, inzibati akt deyil, sadəcə şifahi göstərişdir”.

Vətəndaşları daha çox narahat edən suallardan biri də budur ki, ölkədən çıxış və yaxud ölkəyə daxil olmaq qadağası barədə vətəndaşa əvvəlcədən məlumat verilməlidirmi? Bəzən səhhətində yaranan problemlə əlqədar təcili ölkəni tərk etmək istəyən vətəndaş barəsində çıxarılan qadağanı elə sərhəddəcə öyrənir. Bu isə bir çox hallarda vətəndaşların haqlı narazılığına səbəb olur.

Hüquq müdafiəçiləri bildirirlər ki, hələlik qadağa ilə bağlı vətəndaşların məlumatlandırılması qanunda öz əksini tapmayıb. Daha çox narahatlıq doğuran məsələlərdən biri isə vətəndaşa qoyulan qadağanın götürülməsi barədə sərhəd məntəqələrinə operativ məlumatın verilməməsidir.

Xatırladaq ki, bundan öncə də bir neçə jurnalistin ölkədən çıxışına qadağa qoyulmuşdu. Buna misal olaraq ötən aylarda Meydan TV-nin 4 əməkdaşının Gürcüstan sərhəddində saxlanıldığını göstərmək olar.

Belə ki, Meydan TV-nin əməkdaşları Aytən Ələkbərova (Fərhadova), Şirin Abbasov, Elnur Muxtarov və Natiq Cavadlı Gürcüstana gedərkən Böyük Kəsik stansiyasında saxlanılaraq bildirilmişdi ki, onların ölkədən çıxışlarına qadağa qoyulub. Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) rəsmiləri jurnalistlərə qadağanın Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) tərəfindən qoyulduğunu və heç bir izahat verməyəcəklərini bildirmişdilər və bununla bağlı olaraq DİN-ə müraciət etmələri tövsiyə olunmuşdu.

Xalidə Gəray,
Musavat.com