Qırğızıstanın baş naziri Jantoro Satıbaldıyev Azərbaycanın qərbində, Gədəbəydə iri qızıl yataqlarında hasilat aparan və Böyük Britaniyada qeydiyyatdan keçmiş offşor şirkəti “qeyri-ciddi” adlandırıb.

Virtualaz.org saytı bu barədə qırğız mənbələrinə istinadən xəbər verir. Baş nazir onu da deyib ki, “Anglo Asian Mining” şirkətindən Qırğızıstanın “Kumtor” qızıl yatağının işlədilməsinə dair göndərilən təklif hökumətə daxil olmayıb.

Xəbər verdiyimiz kimi, yeni il ərəfəsində İran əsilli iş adamı Rza Vəzirinin sahibi olduğu şirkətin Qırğızıstandakı mübahisəli qızıl yatağını almaq üçün bu ölkənin parlament spikerinə, baş nazirinə və prezidentinə məktub göndərib. Ancaq onun təklifi qalmaqal doğurub.

Rza Vəzirinin Qırğızıstan rəhbərliyinə yazdığı məktubda deyilir ki, əgər “Kumtor” yatağı “Anglo Asian Mining” şirkətinə verilsə, şirkət gəlirin 70 faizini Qırğızıstan dövlətinə verəcək və özünə cəmi 30 faiz götürəcək.

Qeyd edək ki, Qırğızıstanın İssık-Kul vilayətində yerləşən “Kumtor” yatağını mərkəzi ofisi Kanadada yerləşən “Centerra Golg İnc.” şirkəti işlədir. Bu şirkətlə müqaviləni 2009-cu ildə Qırğızıstanın devrilmiş prezidenti Kurmanbek Bakiyev imzalayıb. Qırğızlar müqavilənin şərtlərindən narazıdır. Belə ki, Kanada şirkəti gəlirin 54 faizini özünə götürür. Cəmi 46 faizini isə Qırğızıstana verir. Eyni zamanda İssık-Kul sakinləri Kanada şirkətinin qızıl hasilatı zamanı ətraf mühiti çirkləndirdiyini bildirir.

2013-cü ilin may ayında “Kumtor” yatağına görə Qırğızıstanın həmin bölgəsində günlərlə davam edən iğtişaşlar baş verib. Yerli əhali yolu bağlayıb, yerli hakimiyyət orqanının rəhbəri girov götürülüb, Kanada şirkətinə məxsus maşınlar yandırılıb, polislə toqquşmalar olub. Əhali Kanada şirkətinin İssık-Kuldan qovulmasını tələb edib.

Qırğızıstanın mərkəzi hakimiyyəti qızıl yatağına görə bağlanmış müqavilənin şərtlərini ədalətsiz olduğunu qəbul edir. Bu müqaviləyə görə, Bakiyevin hökumətində yer alan keçmiş fövqəladə hallar və ətraf mühit nazirləri barəsində cinayət işi qaldırılıb.

Məlumatlara görə, müqavilənin şərtlərini Bakiyevin hazırda axtarışda olan oğlu razılaşdırıb və əvəzində Kanada şirkətindən pay alıb. Hazırda Qırğızıstan hökuməti Kanada şirkəti ilə müqavilənin pozulması və yatağın milliləşdirilməsi, yaxud başqa şirkətə verilməsi məsələsini müzakirə edir. Kanada şirkəti ilə qırğız hökuməti arasında münaqişədən istifadə edən bir neçə şirkət “Kumtor” yatağına müştəri düşüb.

Virtualaz.org saytının əldə etdiyi məlumata görə, onlardan biri də Rza Vəzirinin şirkətidir.

Qırğızıstanın baş naziri bildirib ki, “Anglo Asian Mining” şirkətinin təklifinin hökumətə göndərilməsi barədə məlumatlar doğru deyil. Onun sözlərinə görə, şirkətin təklifi hökumətə yox, parlamentə daxil olub.

“Biz araşdırdıq, həqiqətən belə şirkət var və işləyir. Balaca şirkətdir. Azərbaycanda işləyir, qızıl hasil edir, 2013-cü ildə 1,4 ton qızıl hasil edib” - deyə Satıbaldıyev bildirib.

Baş nazir deyib ki, “Anglo Asian Mining” şirkəti öz üzərinə aşağıdakı öhdəlikləri götürür: bütün xərclərini qaytarana qədər Qırğızıstan dövlətinə gəlirin 12 faizini ödəyəcək.

“Bizə isə 90 faiz təklif edirlər. Bu sadəcə olaraq..., mən bilmirəm bu təklifdən nə iyi gəlir. Biz bu şirkəti ciddi qəbul etmirik” - deyə baş nazir bildirib.

Satıbaldıyev deyib ki, hələlik həmin şirkətin əhəmiyyətsiz təklifindən əlavə “Kumtor” yatağının işlədilməsinə dair digər şirkətlərdən heç bir təklif daxil olmayıb.



Qeyd edək ki, “Kumtor” yatağı ehtiyatlarının həcminə görə dünyada üçüncü ən iri qızıl yatağıdır. Yataqda 1000 tona qədər qızıl var. Qırğızıstan Kanadanın “Centerra Gold” şirkəti ilə müqaviləyə yenidən baxaraq gəlirin azı 67 faizinin ona çatmasında israr edir. Lakin göründüyü kimi, Rza Vəzirinin kifayət qədər şirnikləndirici təklifini Qırğızıstan hökumətində qeyri-ciddi qarşılayıblar və bu təklifin arxasında hansısa gizli niyyət dayana biləcəyinə eyham ediblər.

“Anglo Asian Mining” şirkəti Azərbaycanın 6 qızıl yatağının işlənməsi layihəsinin operatorudur. Şirkətin əsas payçısı Rza Vəziriyə məxsus “R.V.İnvestment Group Services, LL USA” şirkətidir. “R.V.İnvestment Group Services LL USA” şirkəti “Gədəbəy” yatağında qızıl hasilatı üzrə layihədə 51 faiz, Azərbaycan tərəfi isə 49 faiz paya sahibdir. Gədəbəy yatağında təqribən 22 ton qızıl, 192 ton gümüş, 37 min ton mis ehtiyatının olduğu güman edilir.