Amerika hegemonluğunu qoruyacaq

gundemxeber.az ABŞ-ın 16 kəşfiyyat qurumunu birləşdirən Amerika Milli Kəşfiyyat Şurası (MKŞ) Vaşinqtonda “Qlobal tendensiyalar 2030: Alternativ dünyalar” analitik hesabatını təqdim edib. Ehtimal olunur ki, 2030-cu ilədək dünya əhali artıqlığı, su çatışmazlığı və beynəlxalq məsələlərdə ABŞ-ın rolunun azalması təhlükəsi ilə üzləşəcək.
Araşdırmalarda yaxın 20 ildə beynəlxalq münasibətlərin inkişafı, qiymətləndirilməsi və ssenarisi əksini tapıb. MKİ, Pentaqon, Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin və ABŞ-ın digər qurumlarının analitikləri gələcəyi öyrənərkən dünyada vəziyyətin inkişafının “qlobal trend”ini, dünyanın inkişaf trayektoriyasına təsir göstərəcək “meqatendensiyaları”, həmçinin hadisələrin gedişini müəyyən edən “əsas amilləri” ayırıblar.
Milli Kəşfiyyat Şurasında hesablayıblar ki, 2030-cü ilədək Yer əhalisinin sayı 8,3 milyard nəfər olacaq ki, bu da hazırda olduğundan 1,2 milyard çoxdur. Bununla əlaqədar 15-20 ildən sonra dünyada urbanizasiya və əhalinin miqrasiyası kimi demoqrafik tendensiyalar artacaq. Səhiyyə texnologiyalarının inkişafındakı tərəqqi fonunda uzunömürlülük artacaq ki, bu da əsasən inkişaf etmiş ölkələrdə əhalinin qocalmasına gətirib çıxaracaq.
2030-cu ilədək qida məhsullarına tələbat 35%, suya təxminən iki dəfə, həmçinin enerjidaşıyıcılarına tələbat artacaq. Eyni zamanda yaxın onillikdə ABŞ-da “süxur qazı inqilabı” Amerikanı enerji asılılığından azad edəcək və Amerika ticarət balansını bərabərləşdirəcək. Hazırda bu balans idxalın xeyrinə,( əsasən Çin məhsullarının) hamar deyil. Karbohidrogenlərin hasilatının artırılması ilə bağlı texnologiyalar OPEK tərəfindən “qara qızıl”a nəzarəti pozacaq. “Bu, neft qiymətlərinin kollapsına və neft-qaz ixracından asılı olan iqtisadiyyatlar üçün mənfi effektə gətirib çıxaracaq”, - MKŞ-nin sənədində deyilir.
İnformasiya texnologiyalarının inkişafı iqtisadi məhsuldarlığın artmasına və dünyada yaşayışın keyfiyyətinin yaxşılaşmasına böyük təsir göstərəcək. Eyni zamanda sosial şəbəkələr və kibercinayətkarlıq dünya iqtisadiyyatının daha dinamik bazarlarına çevriləcək.
Hesabata əsasən 2030-cu ilədək Çin dünyanın ən böyük iqtisadi ölkəsinə çevriləcək. Avropa, Yaponiya və Rusiya əvvəlkitək nisbi tənəzzülə və strateji rollarının zəifləməsinə məruz qalacaqlar. Çin, Hindistan, Braziliya, Cənubi Afrika, İndoneziya və Nigeriya kimi ölkələr dünyada öz paylarını durmadan artıracaqlar. 2030-cu ilədək Asiya iqtisadi və hərbi gücünə görə Avropa və Şimali Amerikanı keçəcək.
ABŞ enerji resurslarının idxalından asılılıqdan yaxa qurtararaq onların ixracatçısına çevriləcək. Asiyada və Yaxın Şərqdə gələcək münaqişələr “nüvə elementi”nə malik ola bilər. Pax Americana – 1945-ci ildə dünya arenasında başlamış Amerika üstünlüyü tez başa çatacaq. Lakin ABŞ qlobal problemlərin həlli üzrə koalisiyanı səfərbər etməyə qadir olan yeganə ölkə olmasının sayəsində dünya siyasətində öz mərkəzi rolunu saxlayacaq.
Rusiyaya gəlincə, amerikalı kəşfiyyatçıların sənədində kifayət qədər pessimist rəylər var – 2030-cu ilədək Rusiyanın əhalisi 10 milyon nəfər azalacaq ki, dünyada ən böyük demoqrafik tənəzzül olacaq və işçi qüvvəsi qıtlığına gətirib çıxaracaq. Analitiklər iki onillikdən sonra islam terrorunun yox olacağını proqnozlaşdırırlar, lakin bəzi dövlətlər öz məqsədləri üçün terrorçu qruplaşmalardan istifadə edəcəklər.

Hazırladı: Elxan