Ukrayna Avropa ilə İşbirliyində Son Qərarı VerirWASHINGTON POST

20 ildir ki, Qərblə Şərqin arasında gedib gələn Ukrayna, bəlkə də dönüm nöqtəsinə çatıb. Gələcək iki həftə ərzində ölkə liderləri azad ticarət və siyasi birləşmə vəd edən Avropa İttifaqına tərəf - 50 milyonluq xalqın bütöv şəkildə Qərbə inteqrasiyasını təmin edən qərarı verməlidirlər. Əks qərar Ukraynanı Rusiyanın əlləri arasına atacaq ki, rəqib proyekt olan Avrasiya birliyi də bunu hədəfləyir. Seçim sadəcə Ukraynanı maraqlandırmır: Rusiya lideri Vladimir Putinin xəyalı keçmiş Sovet İttifaqını bərpa etmək, Qərbi Avropa liderlərinin post-Soyuq Müharibə xəyalı olan “bütöv və azad” Avropa məqsədinə də təsir göstərir.

Ukraynanın seçilmiş prezidenti Viktor Yanukoviç Aİ ilə danışıqları tamamlamağı məqsəd seçib və parlamentdə Aİ şərtlərinə uyğunlaşmaq üçün bir neçə mühüm qanun qəbul edib. Amma əsas bir problem hələ də qalır: məhkum olunmuş keçmiş baş nazir Yuliya Timaşenko, 2011-ci ildə şübhəli əsaslarla həbs edilmiş Yanukoviçin rəqibi. Avropa hökumətləri xəbərdarlıq edir ki, Timaşenko azad edilməsə ay sonunda bağlanması ehtimal olunan pakt daha irəliyə aparılmayacaq. Bu Ukraynanın iqtisadiyyatlarını Qərb ticarəti və investisiyası ilə müasirləşdirmək, çalxalanan demokratik siyasi sistemlərini konsolidasiya etmək ümidləri üçün sarsıdıcı ola bilər.

Aİ elçiləri müxalif liderin Almaniyada tibbi müalicə almasına icazə verilməsi üçün kompromis planı təklif edib. Amma planın işləyəcəyinə əminlik yoxdur. Ukrayna parlamenti təklifi müzakirə etmişdir və Rusiya alyansı - Yanukoviçin Regionlar Partiyasının bir çox üzvü də qanunun keçməməsi üçün təzyiqlər göstərir. Rusiya yenə özünəməxsus sərt bir şəkildə Ukraynanı Aİ ilə sazişi imzaladığı təqdirdə ticarət savaşı və enerji təchizatı ilə təhdid edir. Putinin keçmiş müştərisi olan cənab Yanukoviç də tərəddüdlü görsənir: O qanunvericiliyi imzalayacağına söz verib, amma qarşısında parlamentin razılığını almaq kimi bir məsələ dayanıb.
Avropa liderləri, xüsusilə də keçmiş Sovet blokuna daxil olan Polşa və Litva kimi ölkələr Yanukoviçi və parlamenti Timaşenkonun azad olunması və Rusiya stili despot həbs üsullarından əl çəkməyə inandırmağa çalışır. Obama administrasiyası da bu sahədə lobbiçilik edir. Əgər anlaşma davam etdirilsə, Ukraynanın Brüsselin və Vaşinqtonun böyük dəstəyinə ehtiyacı olacaq: Rusiyanın mümkün cavabı nəticəsində ölkənin üzləşə biləcəyi xarici borcdan sığortalanmaq üçün Beynəlxalq Valyuta Fondundan və ya özəl bazardan maliyyəşməsinə ehtiyac olacaq.

Qərbin Ukraynanın iqtisadiyyatını xilas etməsi əla olardı. Amma ilk növbədə Yanukoviç və partiyası düzgün qərar verməlidir.