Azərbaycan iqtidarı yazdan siyasi islahatlara başlayır

Ukraynada başlayan proses ardıcıl və prinsipiallığı ilə fərqlənməkdədir. Demokratiya dalğası Rusiyanın sərhədlərinə doğru irəliləməkdədir. Ukraynada baş verən proseslər demək olar ki, artıq yekunlaşmaq üzərdir. İki dəfə Rusiyanı çətin duruma düşürən Yanukoviç iqtidarı bu dəfəki sınaqdan necə çıxacaq? İndi ABŞ və Avropa Birliyi Ukraynaya təzyiqləri artırır. Lakin Rusiyanın bu regionda tək imkanları qalmaqdadır. Separtizm və parçalama. Ekspertlər hesab edirlər ki, Rusiya Ukraynada son olaraq parçalanma siyasətinə üstünlük verəcək. Məsələ burasındadır ki, Ukraynanın parçalanması və yeni siyasi xəritənin yaranması istənilən halda dünyanın gömrük və coğrafi münasibətlər sisteminə də təsirsiz ötüşməyəcək. Bu baxımdan da ən azı Qara dəniz sahillərində yerləşən dövlətlər yeni siyasi münasibətlərin yaranmasına mane olacaqlar. Türkiyə yeni münasibətlərin formalaşmasına razı ola bilməz. Məsələ burasındadır ki, Türkiyənin daxilində Avropanın və hətta iddia edildiyi kimi ABŞ-ın yaratdığı daxili sorunlar çözülə bilmir. Hər gün dünya mediasında Ərdoğanla bağlı olaraq müdhiş xəbərlər yayılır. Türkiyə bölgədə strateji gücə çevrilməklə bağlı olaraq imkanlarını itirməkdədir. Suriyada baş verənlərdən sonra Ərdoğan iqtidarının təzyiq altında saxlanılması təsadüfi deyil. Ukraynada baş verən prosseslər isə TAP layihəsinin həyata keçirilməsindən sonra başladı. Məsələ burasındadır ki, TAP layihəsi Azərbaycanın əsas aparıcı dövlət olaraq həyata keçirdiyi strateji xəttin- Türkiyənin tamamladığı bir layihə idi. Türkiyə illərdir ki, Avropa Birliyinə qoşula bilmir. İndi Avropa Birliyi Ankaranın mavi qaz siyasətində diktə edən tərəf olmasına heç bir vəchlə razılaşa bilmir. Amma alternativ yol da yoxdur. Söhbət Rusiyanın Avropanı mavi qazla sınağa çəkdiyi bir məqamda Türkiyənin Azərbaycanın imkanlarından istifadə etməklə hərəkətə keçməsi və Avropaya tam dəstək ola biləcək imkanlar tanıması kifayət qədər mühim narahatlıqlar yaradır. Avropa regionda güclü Türkiyənin olmasını və Azərbaycanın enerji layihələrindən istifadə edərək təzyiq imkanlarını əlində cəmləməsini heç bir halda qəbul etmir. Bu səbəbdən də Türkiyə iqtidarı ABŞ-dan və Avropadan gələn məzhəb təzyiqlərinin qarşısında duruş gətirməyə çalışır. Əgər Türkiyə yıxılacaqsa, o zaman Ukraynada prosseslərin müsbət sonluqla yekunlaşması Azərbaycan iqtidarını da ağır duruma düşürəcək. Strateji olaraq Türkiyənin Azərbaycan iqtidarı ilə regional strateji layihələr həyata keçirməsi bütün hallarda Azərbaycan iqtidarı üçün əlavə siyasi imkan açırdı. Əgər Türkiyədə Ərdoğan iqtidarı duruş gətirə bilsə və təzyiqlərə qarşı yenilməsə, o zaman şübhəsiz ki, təsirlər Azərbaycana yönələcək.
Azərbaycan isə kifayət qədər kövrək olan bir coğrafi regionda yerləşir. İran və Rusiya, o cümlədən də Ermənistanın təsirləri altında olan kiçik bir ölkədə istər siyasi, istər dini, istərsə də mədəni etirazlar bir böhran halında yaradıla bilər. Amma hələlik Ukraynadakı proseslər Rusiya ilə dünyanın savaşının Azərbaycana yönəlməsini ertələyir. Bu sadəcə olaraq bir zaman tanınmasıdır. İsrailin də regiondakı prosseslərdən təmamilə kənarlaşdırılması və prosseslərdə drijor rolunun əlindən alınması Rəsmi Bakı üçün əlavə narahatlıqlar yaradır. Azərbaycanın əsas müttəfiqlərindən olan İsrailin daha çətin duruma düşürülməsi, istənilən halda durumu bir qədər də çətinləşdirir. Məsələ burasındadır ki, ölkənin bu şəkildə idarə edilməsi ilə bağlı olaraq ortada olan problemlər hələlik həllini tapa bilmir. İranın Avropa ilə münasibətlərini yaxşılaşdırması nəticəsində Türkiyə və İsrail sözün bütün mənalarında çətin duruma düşüblər. Bu isə Azərbaycanın regiondakı siyasi manevr imkanlarını xeyli məhdudlaşdırıb.
Demokratiya dalğası Putinin təşəbbüsü ilə qurulmalı olan Avrasiya Birliyinin sərhədlərini boğur. Artıq Rusiya enerji ilə bağlı olaraq təsir imkanlarını itirməkdədir. Və Azərbaycan da bu məsələdə mühim sınaq qarşısında qalmaqdadır.
Azərbaycan prezidentinin sonuncu müşavirə zamanı açıqladığı bəyanataları da kifayət qədər diqqəti çəkən idi. Dövlət başçısı «Mən Azərbaycanın xidmətçisiyəm» deməklə əslində məmurlara da bir sərt mesaj yollamış oldu. Və bu təsadüfi açıqlama deyildi. Ölkədə sosial narazılıqların idarə edilməsi üçün mühim bir projenin başlanmasına xüsusi ehtiyac var. Əgər 2010-cu ildən etibarən Azərbaycanda məmur özbaşnalıqları ilə bağlı olaraq narahatçılıqlar var idisə, bundan sonra analoji olaraq iri məmurların regional olaraq təsir altına düşməsi Rəsmi Bakını narahat etməyə başlayır. Məsələ burasındadır ki, Azərbaycanda yaşana biləcək istənilən siyasi gərginlik bütün hallarda məmurlarla bağlı olur. 2010-cu ildən etibarən Azərbaycanda yaşana biləcək bu narahatlıqlar bütün hallarda etirazların baş verməsinə səbəb olur. İsmayıllı hadisələri hakimiyyət üçün sözün bütün mənalarında ciddi sorunlara yol açdı. Quba hadisələri və sonuncu olaraq Qarabağ əlili Zaur Həsənovun Respublika Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının sədri Səttar Mehbalıyevə görə intihar etməsi məmurlarla bağlı lokal narazılıqları artırdı. Bütün bu göstəricilər hakimiyyətin birinci şəxsinin aktivinə yazılan mənfi bir tendensiya olaraq yazıldı. Və məmurlara görə dövlət başçısının zərbə altına düşməsini şərtləndirdi. Toplanmış etirazlar və ölkə prezidentinə yönəldiyindən Azərbaycanda məmurların əhali ilə davranışları istiqamətində mühim siyasi islahatların həyata keçirilməsini şərtləndirməyə başladı.Lakin proses yetərli səviyyədə getmədi. Bu gün Rusiyanın Avropaya və ABŞ-a təsir etmək üçün əlində olan əsas ölkələr Azərbaycan və Ermənistandır. Əgər Azərbaycan və Ermənistanda daxildən total və kütləvi etirazlar başlayacaqsa, bu zaman dəyişən elə iqtidarların özləri olacaqlar.

Razi ABASBƏYLİ