İlqar Hüseynli:
“Bələdiyyə üzvü olan xanımların passiv olmasının nəticəsidir ki, bu gün özünüidarə
orqanlarının fəaliyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə daha iflic bir duruma düşüb”

Artıq 15 ildir ki, Azərbaycanda özünüidarə orqanı olan bələdiyyələr fəaliyyət göstərir. Bu müddət ərzində, 3 dəfə ölkədə bələdiyyə seçkiləri keçirilib. Bir sıra qanunvericilik aktları ilə bələdiyyələrin səlahiyyətləri müəyyən qədər artırılıb. Bundan başqa, bir neçə il öncə, həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində bəzi bələdiyyələrin birləşməsi ilə onların sayı azaldıldı. İndi ölkədə 1718 özünüidarə orqanı vardır. Ötən 15 illik fəaliyyət bələdiyyələrin ciddi bir quruma çevrilməsi, cəmiyyətdə öz sözünü deməsi üçün demək olar ki, kifayətedici bir müddətdir. Bu əsas da maraqlıdır, görəsən, keçən müddət ərzində Azərbaycanda bələdiyyə strukturları özlərini nə dərəcədə doğrulda bildi, ümumiyyətlə bunu bacardılarmı? Başqa bir tərəfdən, son bələdiyyə seçkilərindən sonra burada təmsil olunan üzvlər arasında qadınların sayı 26 faizə qədər artırıldı. Bu xanımların prosesdə aktiv olmasına hesablanıb. Amma məsələ ondadır ki, kənd və rayon bələdiyyələrində zərif cins nümayəndələrinin sayının artması onsuz da aktivliyi ilə seçilməyən bu qurumların fəaliyyətinin daha da zəifləməsinə gətirib çıxarıb. Belə ki, kənd bələdiyyələrinə seçilən xanım üzvlər gündəlik fəaliyyətlərinin bir hissəsini işlədiyi dövlət müəssisəsində, qalan vaxtı isə evdə ailəsinə sərf etməklə məşğuldur. Bu fonda isə onların üzvü olduğu özünüidarə orqanları ilə əlaqələri demək olar ki, sıfır səviyyəsindədir. Bu hal da bələdiyyəni iflic duruma salan məqamlardandır.
Bələdiyyə məsələləri üzrə ekspert İlqar Hüseynli düşünür ki, 15 illik fəaliyyət dövründə Azərbaycanda bələdiyyələr özlərini əsl özünüidarə orqanları kimi göstərə bilmədi: "Azərbaycanda qəribə bir tendensiya formalaşıb. Struktur yaradılarkən və burada problemlər aşkarlananda, nəyə görəsə həmin sahənin inkişafına birbaşa cavabdeh olan hakimiyyət qurumları ölkənin müstəqilliyə yeni qədəm qoyması səhnəsini ortaya atır. Amma dünya praktikasında bu məsələdə də oturuşmuş təcrübə, hazır modellər var. Lakin Azərbaycanda həmin təcrübənin tətbiq edilməsində də geriləmə müşahidə olunur. Türkiyə, Fransa, Litvanın bələdiyyələrin inkişafı sahəsində ciddi modelləri var. Hansı ki, həmin modellərin ölkəmizdə tətbiqi sahəsində uzun müddət hər hansı bir problem görünmürdü. Amma 15 illik ötən müddət ərzində ölkəmizdə bələdiyyələrin inkişafına demək olar ki, heç bir real potensial qoyulmadı. Bu müddət ərzində bələdiyyələr barədə ancaq torpaq satan qurum imici formalaşdı. Sonradan bu prosesə də son qoyuldu və bələdiyyələr özünün maliyyə imkanlarını artırmaq imkanından tamamilə məhrum oldu. 15 illik dövr göstərdi ki, bələdiyyələr əslində icra hakimiyyəti strukturlarından asılı bir quruma çevrilib. Bələdiyyələrə geniş səlahiyyətlər verilməsi sahəsində heç bir ciddi addımlar atılmadı. 15 ildir ki, bir sıra səlahiyyətlər üzrə hələ də bələdiyyələrlə icra hakimiyyəti orqanları arasında ikili səlahiyyət hökm sürür. Səlahiyyətlərin real olaraq bölünməməsi fonunda isə özünüidarə orqanlarının işi də alınmır. Bu problem hələ də öz həllini tapmayıb. Bələdiyyə seçkilərinə yerli icra strukturlarının ciddi müdaxiləsi və müstəqilliyini itirmiş bələdiyyə şurası üzvlərinin inkişafı istiqamətində müstəqil mövqe sərgiləməməsi, bilavasitə prosesin tormozlanmasına əsas səbəblərdən oldu. Düzdür, bəzi müsbət nümunələr də var. Mərdəkan, Rəsulzadə, Yasamal bələdiyyələri model olaraq müəyyən inkişaf səviyyəsinə çatıblar. Ancaq onlar da dünyanın inkişaf etmiş bələdiyyələri ilə müqayisə ediləcək səviyyədə yetərli deyil. Qarşıdan gələn yeni seçkilərin nə dərəcədə obyektiv olacağını isə cari ilin dekabrında biləcəyik. Çünki, bələdiyyələrin inkişafında başlıca amil seçkilərin obyektivliyindən keçir".
Həmsöhbətimiz də qeyd etdi ki, bələdiyyə üzvü olan qadınların sayının artması bu qurumun fəaliyyətini daha da iflic edib: "Bələdiyyələrdə gender bərabərliyi və Avropa Xartiyasının bu sahədə balanslaşdırma siyasəti aparmaq məsələsini önə çəkərək, iqtidar icra hakimiyyəti və məktəblərdə çalışan qadınları formal olaraq özünüidarə orqanlarına cəlb etdi. Belədə onlar sadəcə olaraq, görüntü xarakterli balanslaşdırılmış gender aspekti yaratdılar. Amma məsələ ondadır ki, könüllü olaraq həmin xanımların namizəd qismində seçkilərə qatılması müşahidə olunmadı. Sadəcə olaraq total şəkildə, yuxarıdan aşağıya tapşırılmış siyasətin nəticəsində bu məqam baş tutdu. Xanımlar könüllü olaraq, bələdiyyə strukturlarında təmsil olunmaq niyyətlərini önə çəksəydi, bu gün qurumun işində fəal olaraq iştirak edərdilər. Amma gördüyümüz mənzərə, seçilən qadınların özünüidarə orqanlarında demək olar ki, fəaliyyətsiz olduqlarını göstərir. Onlar bu addımları ilə bələdiyyələrin passiv üzvlərinin sayının artmasına xidmət etmiş oldular. Proses gender bərabərliyinin təmin olunması üçün məcburi şəkildə olduğundan, bu gün seçilən həmin xanım bələdiyyə üzvlərinin əksəriyyəti demək olar ki, bələdiyyələrin işində iştirak etmirlər. Bunun nəticəsidir ki, bu gün bələdiyyələrin fəaliyyəti əvvəlki illərlə müqayisədə daha iflic bir duruma düşüb".
Həsən İSLAMOV